![พระพุทธรูป หลวงพ่อโชคดี ในศาลาหลวงพ่อโชคดี วัดสระเกศ ขอขอบคุณ ภาพถ่ายโดย พระมหาปฐมพงษ์ ญาณวัโส จริยธรรมแชนแนล สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศ](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/07/พระพุทธรูป-ในศาลาหลวงพ่อโชคดี-วัดสระเกศ--scaled.jpg)
วันนี้วันพระ วันอังคารที่ ๑๘ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๖๕ แรม ๘ ค่ำ เดือน ๑๑
ศึกษาแแนวคิด ปฏิปทา และจริยวัตร พระเถระแห่งยุคสมัย
ผู้นำพระพุทธศาสนาก้าวสู่โลกยุคใหม่เพื่อรับใช้เพื่อนมนุษย์ในยุคกึ่งพุทธกาล
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2023/02/S__11714563-1024x688.jpg)
“ปูชา จ ปูชนียานํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ.
ขอนอบน้อมแด่ครู พระอุปัฌชาย์ อาจารย์
ผู้ให้ชีวิตในพระศาสนาของพระพุทธองค์ ด้วยเศียรเกล้าฯ”
![เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ปฏิบัติศาสนกิจในประเทศแถบยุโรป](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/10/F03B059F-F870-4E29-B9CC-39F60D1735AC-3.jpg)
ร่องรอยความทรงจำแห่งอดีต
บอกเล่าปฏิปทาในการครองตน ครองคน ครองงาน
เพื่อจรรโลงความดีงาม ตามครรลอง “วิถีแห่งผู้นำ”
![เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถร) ต้อนรับพระเถระจากใต้หวัน](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2023/02/LINE_ALBUM_เจ้าประคุณสมเด็จ_๒๓๐๑๑๑_10.jpg)
วิถีแห่งผู้นำ
: สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถร)
สำหรับสามบทนี้ ผู้เขียนอธิบายปฏิปทาของหลวงพ่อสมเด็จฯ ที่ตามรอยพระพุทธเจ้า จากพระธรรมวินัยในการประพฤติปฏิบัติ ถอดรหัสออกมาเป็นการดำเนินงานพระพุทธศาสนาในทุกภาคส่วนของสังคมที่ขาดอยู่ เปิดโอกาสให้พระเณรได้มีโอกาสศึกษาเล่าเรียนทางโลกที่ไม่ขัดกับพระธรรมวินัย ให้เท่าทันโลก เพื่อช่วยแก้ไขให้เพื่อนมนุษย์ที่ทุกข์แสนสาหัสได้เกิดปัญญาในการใช้ชีวิต
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/09/479B005F-EA74-4CA3-A164-08F4974CDDFA-2-scaled.jpg)
๗๘. ลมหายใจของแผ่นดิน
๗๙. หลักการทำงานเผยแผ่พระพุทธศาสนา ๘๐. สร้างหลักปักฐาน
: เรียบเรียงโดย พระครูอมรโฆสิต (ปรีชา สาเส็ง)
![สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) มอบโล่เกียรติคุณแก่ พระครูประโชติรัตนานุรักษ์ (สว่าง จนฺทวํโส) ประธานเครือข่ายพระธรรมทูตอาสาจังหวัดนราธิวาส ปี ๒๕๕๕](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/08/พระครูประโชติ-1222.jpg)
๗๘. ลมหายใจของแผ่นดิน
แม้ในยามที่ร่างกายเริ่มโรยแรงและชราภาพลง แต่ข่าวคราวที่พระสงฆ์ สามเณร และชาวพุทธ ถูกฆ่าที่ภาคใต้ กลับเพิ่มความรุนแรงมากขึ้น พระธรรมทูตอาสา ๕ จังหวัดชายแดนภาคใต้ จำนวน ๒๖๐ รูป ในจังหวัดสตูล สงขลา ยะลา นราธิวาส และปัตตานี จึงถูกก่อตั้งขึ้นเพื่อปลุกจิตสำนึกให้พระสงฆ์ร่วมกันทำงานในพื้นที่เสี่ยงภัย นับตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๕๓ เป็นต้นมา
เจ้าประคุณสมเด็จฯ ได้ประทานโอวาทแก่พระธรรมทูตอาสาว่า “หากไม่มีพระสงฆ์ในพื้นที่ ชาวพุทธก็หมดที่พึ่ง…ก็ชื่อว่าพระพุทธศาสนาได้หมดไปแล้ว ขอให้ทุกรูปหนักแน่น มั่นคง อยู่เป็นกำลังใจให้ชาวพุทธ ถึงแม้วันหนึ่งวันใดข้างหน้า พระพุทธศาสนาจะหมดไปจาก ๕ จังหวัดชายแดนภาคใต้ ก็ขอให้วันนั้น มีพระสงฆ์เดินออกจากพื้นที่เป็นคนสุดท้าย”
นับเป็นแสงแห่งจิตวิญญาณความมั่นคงต่อพระพุทธศาสนา ลำแสงสุดท้ายที่เจ้าประคุณสมเด็จฯ ได้ถ่ายทอดจิตวิญญาณความรักในพระพุทธศาสนา ผ่านไปยังพระธรรมทูตอาสา อันเป็นอมตะวาจาที่ตรึงใจเหล่าพุทธบุตร ผู้ทำหน้าที่พระธรรมทูตอาสาไปตราบนานเท่านาน
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2023/02/วิถีแห่งผู้นำ-สมเด็จพระพุฒาจารย์-เกี่ยว-อ_page-0238-722x1024.jpg)
ความสำเร็จของการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในต่างประเทศทั่วโลก จนกระทั่งพระพุทธศาสนาสามารถเบ่งบานกลางหิมะในโลกตะวันตกอย่างแข็งแกร่ง เกิดจากการวางรากฐานที่สำคัญของเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสนมหาเถร) ผู้ริเริ่มการเผยแผ่พระพุทธศาสนาไปทั่วโลก ริเริ่มการสร้างวัดไทยในต่างประเทศ
“ที่สุดแล้ว….นามของพระมหาเถระท่านนี้
ก็จะถูกจารึกบนหน้าประวัติศาสตร์แห่งความทรงจำของโลก”
ผู้นำที่ดีต้องรู้จักเก็บความคิดบางอย่างไว้ในใจ
ผู้นำที่ดีต้องรู้จักสะกดอารมณ์ข่มใจ
![สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2021/12/หลวงพ่อสมเด็จ-10.jpg)
๗๙.หลักการทำงานเผยแผ่พระพุทธศาสนา
โดยลักษณะเด่นของหลวงพ่อสมเด็จนั้น คือ ความเป็นผู้นำ เป็นนักปกครอง ซึ่งหลวงพ่อท่านมีวิสัยทัศน์ด้านการปกครอง ต้องมองไปข้างหน้า เพื่อนำพาองค์กรก้าวไปข้างหน้า บูรณาการณ์เข้ากับยุคสมัยให้ได้ แต่ไม่ทิ้งหลักของตนเองสามารถที่จะเชื่อมโยงให้เข้ากับยุคสมัยปัจจุบันให้ได้
เบื้องต้น ความเป็นผู้นำท่านจะปฏิบัติตัวของท่านเองให้เป็นตัวอย่าง การไหว้พระสวดมนต์ท่านก็ไม่ขาดถือว่าเป็นกิจหลัก เช่น การทำวัตรตอนเย็นเวลาสามทุ่ม ๒๑.๐๐ น. ท่านก็ลงเป็นประจำ ซึ่งพระภิกษุภายในวัดนั้นจะพบท่านเป็นประจำ ใครมีงานอะไร เรื่องอะไร ท่านก็ให้พบ ให้คำปรึกษาทุกเรื่อง ถือว่าเป็นการเชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างหลวงพ่อกับพระสงฆ์ในวัด
![เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ อบรมสามเณรทุกวันพระ](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/08/DB5D031D-A173-4DE4-9458-483238933B1F-2.jpg)
เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ถือว่า พระเณรที่อยู่ในวัดเหมือนลูก เวลาพูดกับพระเณรก็เหมือนพ่อพูดกับลูก พระเณรบางรูปก็เรียกท่านว่า “หลวงปู่” บ้าง “หลวงพ่อ” บ้าง “หลวงพ่อสมเด็จฯ” บ้าง
เวลาเช้า จะไปกิจนิมนต์นอกวัด หากเห็นสามเณรบิณฑบาต ท่านก็ให้หยุดรถแล้วเอาปัจจัยใส่บาตร เห็นคนทำความสะอาดกำลังกวาดวัด ก็จะให้สิ่งของตามที่มีในขณะนั้น เวลาพระเณรเจ็บป่วยไม่สบาย ก็แสดงความอาทรห่วงใย คอยสอบถามอาการ และจัดอาหารด้วยมือของท่านเอง ส่งไปให้ถึงกุฏิ
หากทราบว่า โยมพ่อโยมแม่ หรืออาจารย์ที่สำนักเดิมของพระเณรรูปใดไม่สบาย ท่านก็จะคอยถามข่าวคราวอยู่ตลอด
![สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/09/11C67BBF-59AE-472E-B3D0-DE0628F6E34A-2.jpg)
ท่านจะจำชื่อพระเณรในวัดได้ทุกรูป รูปไหนอยู่ห้องไหน อยู่คณะอะไร และกำลังเรียนอะไรอยู่ ท่านจำได้หมด จำได้แม้กระทั้งว่าเกิดอยู่จังหวัดอะไร รวมถึงครูบาอาจารย์ที่นำมาฝาก พอเจอใครท่านก็จะทัก บางรูปหากเห็นเจ้าประคุณสมเด็จฯ เดินมาแล้วหลบ ท่านจะเรียกมาบอกว่า “ต่อไปอย่าหลบอย่างนี้ เห็นหลวงพ่อ อย่ากลัว ต้องเข้ามาหา”
บางทีเดินมาถ้าเห็นพระเณรหลบ ท่านก็จะปรารภด้วยความเอ็นดูว่า “เห็นทีชาติที่แล้วจะเกิดเป็นจิ้งจกตุ๊กแก จึงชอบหลบตามซอกตามหลืบ”
เพราะความเมตตาเอื้ออาทร และแสดงความห่วงใยที่เจ้าประคุณสมเด็จฯ ปฏิบัติเสมอต้นเสมอปลายมาตลอดเช่นนี้ จึงทำให้พระเณรภายในวัดเกิดความผูกพันกับท่านเหมือนพ่อคนหนึ่ง บางรูปแม้จะลาสิกขาไปแล้วก็ยังแวะเวียนมาเสมอ เหมือนได้กลับบ้าน เพียงมีโอกาสพบเจ้าประคุณสมเด็จฯ ทุกคนก็รู้สึกอบอุ่น มีกำลังใจ
![เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถระ)](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/04/88153840_1794137384055530_1114889955747823616_n.jpg)
๘๐. สร้างหลักปักฐาน
“นักการบริหารพระพุทธศาสนาจะต้องบริหารโลกและบริหารธรรมได้ด้วย”
ในสมัยที่หลวงพ่อสมเด็จฯ ท่านเป็นเลขาธิการสภามหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย อยู่ในช่วงที่กำลังปรับเปลี่ยนจากการสร้างความน่าเชื่อถือ ทัศนคติของคนในยุคนั้นที่คิดว่าพระควรจะเรียนแต่เฉพาะเรื่องบาลี นักธรรม ไม่เข้าใจว่าพระทำไมต้องเรียนหนังสือ มีมัธยมศึกษาปีที่ ๑ – มัธยมศึกษาที่ ๖ ทำไมต้องมีปริญญาตรี ทำไมต้องเรียนภาษาอังกฤษ ทำให้คนทั่วไม่เข้าใจ พอเป็นมหาวิทยาลัย การยอมรับก็ไม่มี ทั้งภาครัฐและภาคเอกชนไม่ยอมรับ หน้าที่ของหลวงพ่อสมเด็จฯ เป็นการไปสร้างความน่าเชื่อถือ สร้างเป็นฐานให้คนรุ่นใหม่ได้ทำงานง่ายขึ้น
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/10/0EFE37A1-647F-4131-81D5-91F555B9B193-2-scaled.jpg)
เพราะฉะนั้นการสร้างทัศนคติต่างๆ ต่อสังคม การยอมรับนับถือ ท่านเป็นคนสร้างฐานไว้ให้ เมื่อสร้างฐานเสร็จรุ่นต่อมาก็ทำงานสะดวกง่ายขึ้น พัฒนาต่อไป จนกลายเป็นที่ยอมรับในสมัยปัจจุบัน ในส่วนของมหาวิทยาลัย
ต่อมาในส่วนของที่เป็นคณะสงฆ์ การบริหารคณะสงฆ์ของหลวงพ่อสมเด็จฯ พยายามที่จะสร้างพระให้มีวิสัยทัศน์ความเป็นผู้นำ มีความเข้ากันได้ทั้งคดีโลกคดีธรรม ทั้งฝ่ายทางโลกก็เข้าใจ ฝ่ายทางธรรมก็เข้าใจ เพราะถ้าไม่เข้าใจความเป็นโลก ก็ไม่สามารถที่จะนำพาพระพุทธศาสนาไปได้ เพราะไม่เข้าใจโลก เอาเฉพาะธรรม บริหารธรรมได้ แต่บริหารโลกไม่ได้ ไม่เรียกว่าเป็นนักบริหารทางพระพุทธศาสนา
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/08/7BF93015-CF2E-4A09-B9CB-F52AB43682D1-3.jpg)
นักการบริหารพระพุทธศาสนาจะต้องบริหารโลกได้ด้วยบริหารธรรมได้ด้วย นำทั้งสองส่วนนี้มาเข้ากันก็จะได้ทั้งสองส่วน ในการปกครองทำอย่างไรจะให้พระพุทธศาสนามีความมั่นคง ไม่ว่าจะเป็นทางด้านการศึกษา ศาสนทายาทจะต้องมีความมั่นคง มีความรู้ มีความสามารถที่จะดูแลพระพุทธศาสนาได้
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/10/3907920A-D4EF-48E0-A732-FB69F1FFF562-2-scaled.jpg)
วิสัยทัศน์หลวงพ่อสมเด็จฯ ขยายไปทั่วโลก ทำอย่างไรจะให้พระพุทธศาสนาขยายไปทั่วโลกได้ จึงเป็นแนวทางที่ทำให้ท่านสร้างตึกขึ้นมาหลังหนึ่งที่วัดสระเกศฯ เป็นตึกในขณะที่ท่านเป็นเลขาธิการมหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ได้รับพระสงฆ์จากนานาชาติมาอยู่ที่วัดสระเกศฯ เช่น ลาว พม่า กัมพูชา เนปาล บังกลาเทศ และมีในส่วนที่เป็นจีน เกาหลี ญี่ปุ่น ก็เดินทางมาพำนักอยู่ที่วัดสระเกศฯ เชื่อมเอาประเทศที่มีพระพุทธศาสนาเข้ามา แล้วให้ประเทศไทยเป็นศูนย์กลางทางการศึกษาทางพระพุทธศาสนา เมื่อท่านเดินทางกลับไปก็จะนำความรู้ไปบริหารจัดการที่ประเทศของท่าน กลายเป็นเจ้าอาวาส เป็นประธานสงฆ์ เป็นผู้มีบทบาทที่สำคัญ
![กราบขอบพระคุณ ภาพถ่ายโดย พระมหาปฐมพงศ์ ญาณวํโส สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศฯ](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/06/DJI_010600000.jpg)
วิถีแห่งผู้นำ : สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถร) ๗๘. ลมหายใจของแผ่นดิน ๗๙. หลักการทำงานเผยแผ่พระพุทธศาสนา ๘๐. สร้างหลักปักฐาน : เรียบเรียงโดย พระครูอมรโฆสิต (ปรีชา สาเส็ง)
![พระครูอมรโฆสิต (ปรีชา สาเส็ง) และ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/03/1F850FDA-068B-47B1-9C99-0FB76DCBFA16-2999.jpg)