ความอยากคือรากแห่งปัญหาทั้งปวง
โดย พระพิทยา ฐานิสสโร
ความอยากเป็นตัวกระตุ้นให้มนุษย์คิดค้น สร้างสิ่งประดิษฐ์ใหม่ๆ เพื่อความเป็นอยู่ที่สุขสบายทางกายซึ่งไม่เคยหยุดนิ่ง และไม่มีคำว่าพอ ยิ่งคิดค้นจนทำสำเร็จก็ยิ่งเกิดความกระหายอยากคิดค้นสิ่งใหม่ๆ มากขึ้น ที่คิดว่า ดีกว่า เล็กกว่า ใช้งานได้ง่ายกว่าฯลฯ ส่วนทางด้านผู้ใช้ ผู้เสพ ก็เช่นกัน เมื่อได้ใช้ ได้เสพ ยิ่งทำให้หลง เพลินในความสะดวกสบายเหล่านั้น ด้านหนึ่งเพิ่มอัตตาตัวตน หลงภูมิใจในฐานะผู้สร้าง ผู้ผลิต ผู้คิดค้น ผู้ค้า อีกด้านเพิ่มอัตตาในการติดเสพ ติดสบายไม่มีวันหยุด
แม้เรารู้ว่าหยุดอยาก คือ ทางออก แต่จะหยุดอยากได้อย่างไร หากไม่เห็นมัน
ความทุกข์จากความอยาก คือ อาการที่แสดงออกมาให้ย้อนกลับไปเห็นต้นรากของปัญหา เมื่อความสุขที่เกิดจากการได้ตอบสนองความอยากเป็นความสุขเทียมไม่เคยอิ่ม จะทำให้จิตใจหิวกระหายอยู่ตลอดเวลา และถ้ายิ่งได้เสพตามความอยากนั้นมากๆ จิตใจจะหวั่นไหวง่าย ไม่อดทนต่อการเปลี่ยนแปลง ทุกข์ได้ง่าย สงบสุขได้ยาก เพราะเมื่อปล่อยให้ความอยากมาบงการชีวิต อัตตาตัวตนของตนจะยิ่งเพิ่มมากขึ้น จิตใจจะขาดความจริงใจ ขาดการเสียสละ ขาดการเห็นอกเห็นใจ ขาดความอ่อนน้อมถ่อมตน ขาดความกตัญญูรู้คุณ เมื่อจิตใจขาดสิ่งเหล่านี้เป็นการยากมากที่จะพบความสงบสุขในตน แม้มีทุกสิ่งทุกอย่างมากมายแล้วก็ตาม
การฝึกตนอย่างผู้ไม่มี ไม่เป็น ไม่เอา เป็นการฝึกที่จะรู้จักพอจากข้างใน เราสามารถมี เป็น และรับได้ แต่มิได้หมายความเราต้องใช้ ต้องเสพทั้งหมด เมื่อเคยชินกับความไม่มีหรือมีน้อยใช้น้อย แต่ยังสามารถดำรงชีพด้วยความสงบได้ จิตจะอิ่มเต็มด้วยสภาวะเช่นนั้น แม้ไม่มีก็ไม่รู้สึกกลัว กังวลหรือรู้สึกโหยหา และเมื่อใดที่มีผู้หยิบยื่น แสดงน้ำใจ จิตใจที่อิ่มเต็มจะรับอย่างกตัญญูรู้คุณ เห็นคุณค่าและเสพเท่าที่จำเป็นความสงบจะดำรงอยู่ตรงนั้นด้วยเสมอและสิ่งนั้นคือความสุขแท้ ซึ่งอาจเป็นการยากที่จะทำให้คนที่อยู่ในโลกแห่งการกระตุ้นให้เสพ ให้บริโภคจะเข้าใจ อาจก่อให้เกิดความกังวล เป็นห่วงกับความเป็นเช่นนั้นของผู้ไม่มี
เราจะอยู่อย่างไรในโลกแห่งความทันสมัยอย่างรู้เท่าทัน ซึ่งเราเองอาจเป็นส่วนหนึ่งของการทำร้ายโลกใบนี้ สติ ปัญญา ในความเข้าใจของสรรพสิ่งที่เกี่ยวเนื่องกันจะสอนใจเราให้ตระหนักรู้ หากเราใช้มากผลกระทบก็มีมาก การเสพและใช้เท่าที่จำเป็นแล้วแต่โอกาสจึงเป็นโอกาสในการฝึกตนอย่างไม่สุดโต่งและไม่ลำเอียงเพื่อสนองความอยาก ด้วยการบริโภค อุปโภคอย่างมีสติซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นยิ่งนัก เพราะจิตที่ขาดเมตตา จะนำพาหายนะมาให้
ความอยากเป็นเหตุให้เราขาดเมตตาต่อตนเอง
เราจะไม่พบความสุขแท้จริงในชีวิต
เพราะเราจะหลอกตัวเองและผู้อื่นไปวันๆ ว่าได้ภูมิใจ หลงตนดีใจที่มีมาก ได้เสพ ได้ใช้มาก รู้สึกมีคุณค่าภายนอกแต่ภายในจิตกลับพร่องมากขึ้น เราจะรู้สึกด้อยค่าเมื่อไม่มี ไม่เป็น ไม่ได้อย่างคนอื่นเขา หากเรามองเห็นความทุกข์ภายในจากความอยากอันเป็นต้นรากของเหตุแห่งทุกข์ เราจะหยุดความอยากได้ในทันที
เพราะความอยากไม่เคยนำความสุขมาให้
ความทุกข์สอนให้กำหนดรู้ไปหาเหตุ
เมื่อพบเหตุ คือ ความอยาก …ความอยากก็ดับลง
ความอยากคือรากแห่งปัญหาทั้งปวง โดย พระพิทยา ฐานิสสโร
จากคอลัมน์ บาตรเดียวท่องโลก (หน้าธรรมวิจัย นสพ.คมชัดลึก วันอังคารที่ ๒๖ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๕๖๒)
