จาริกธรรมในอเมริกา (ตอนที่ ๑๐)
ในตัวเรา มีประโยชน์อะไรบ้าง
โดย พระครูสมุห์สุพัฒน์ อนาลโย
ถามว่า ชีวิตของเรา เรารู้จักตนเองดีหรือยัง ไปลุ่มหลงตัวบ้างในคนอื่นบ้าง และที่หนักสุดหลงไปกับความคิดที่เกินความเป็นจริงมากเกินไป หรือคิดไกลตัวเกินกำลังตัวเอง ซึ่งอยู่ในกรอบของอำนาจความโลภ… อยากได้ อยากมี อยากเป็นเหมือนเขา ความโกรธ… ไม่ได้ดั่งใจหมายปอง จึงโกรธเครียดแค้น พยาบาท อาฆาต เมื่อได้โกรธใจมันร้อนกว่าไฟ กว่าพระอาทิตย์จนหน้ามืดตามัว หน้าก็ไม่อยากจะเห็น สิ่งของๆ คนที่เราโกรธก็ไม่อยากเหลียวมองดูเลย แม้แต่ศพก็ไม่เผาผีกัน
เจ้าตัวโกรธมาบดบังสติความรู้ตามความเป็นจริงขาดปัญญาทำให้ติดอยู่ความโกรธมันเป็นบ่วงแห่งมารที่มาคล้องคอเราไว้แล้ว จะกลายเป็นคนเจ้าอารมณ์ร้อนหน้าตาตึงเครียดหาความสุขหรือจิตใจที่ปกติได้น้อย โกรธเพราะหลงยึดติดตัวเอง จนลืมความถูกต้องเอาแต่ถูกใจตนเองเท่านั้น
ความหลง… ไหลตามความอยากทั้งสามข้างต้น จนทำให้ติดกับดักของความลุ่มหลงไปกับรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมมารมณ์ เมื่อได้ตามที่ต้องการคือพอใจ หากผิดหวังเสียใจก็จบลมหายใจของตน เพราะความหลงอย่างไร้สติ ขาดความรู้สึกตัวที่แท้จริง หรือไม่เห็นสภาวะจิตตามความเป็นจริง
เวลาทุกข์จากความหลงไม่รู้ตัว ลองหันมาถามตัวเองว่า ชีวิตน้อยๆ สั้นๆ นี้หาประโยชน์อะไรได้บ้างในตัวเรา
ครั้งหนึ่งเกิดมาไม่ทำความดีก็เสียดายชีวิตก่อนที่จะตายลาจากโลกใบนี้
เราจะสร้างประโยชน์อะไรไว้ในโลกใบนี้ได้บ้าง ถามใจตนเองและตอบใจตนเอง
แท้จริงแล้ว ชีวิตตัวกับความคิด กายกับใจ รูปกับนาม จริงอย่างปรมัตถ์กับปลอมอย่างสมมุติ ตัวเรามีตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ หาประโยชน์อะไรได้บ้าง
ตา… ประโยชน์ของตาหามองดูรูปสิ่งที่ดีมีประโยชน์ที่ไม่เกิดโทษ คืออะไร?
หู... ประโยชน์ของหู ฟังเสียงที่ก่อให้เกิดตัวปัญญาแก้ไขปัญหาได้ และดับความทุกข์ใจได้ คือฟังเทศน์ฟังธรรมหล่อเลี้ยงจิตใจ เพื่อเป็นเข็มทิศบ่งบอกเส้นทางแห่งความดับทุกข์ที่ใจได้ เรามีหรือยัง?
จมูก… ประโยชน์ของจมูกไว้ดมกลิ่น แยกแยะกลิ่นอย่างมีสติปัญญาที่ไม่ก่อให้โทษแก่ร่างกาย มีอะไรบ้าง?
ลิ้น… ประโยชน์ของลิ้นรับรู้รสชาติของอาหารเปรี้ยวหวานเค็ม อันไหนควรและไม่ควรต่อร่างกายแล้วสามารถพัฒนาจิตใจให้สูงขึ้นได้ รู้หรือยังเจอด้วยเองหรือยัง?
กาย… ประโยชน์ของกายสัมผัสรับรู้หนาวเย็นแข็งอ่อน กายเป็นที่อยู่ ที่อาศัย บ้านเรือนของจิตใจ เพื่อให้จิตใจได้ทำงานอย่างถูกต้อง
ถ้ามีความคิดเห็นที่ถูกต้องตามครองธรรมะก็จะทำดี แต่ถ้าเห็นผิดจากธรรมะก็ทำบาปความชั่วเดือดร้อนแก่ตนและคนอื่น ทำลายกายเหมือนทำลายบ้านที่ตนอยู่อาศัย ไม่ทำความสะอาดจิตใจเหมือนเราทำบ้านสกปรก เราดูแลกายให้ดีเหมือนดูแลบ้านตนเองดีหรือยัง?
ใจ… ประโยชน์ของจิตใจรับรู้ธรรมารมณ์ จิตใจหรือความคิด รับรู้อารมณ์ของจิตใจว่า ใจดี ใจชั่ว หรือใจเฉยๆ หรือคิดชั่ว คิดดี ไม่คิดอะไร จิตใจตัวนี้ทำงานตลอดเวลาได้อย่างไร คือเวลาเราไม่หลับ ตื่นอยู่นี้เราก็คิดตลอด เวลาเรานอนหลับก็คือความฝัน เวลาเรานอนกายไม่รับรู้ กายหลับ กายพักผ่อน ความฝันคือความคิดหรือจิตมันทำงานอยู่ เวลาเรานอนหลับเหมือนเราซ้อมตาย เราตื่นขึ้นมากายกับใจทำงานสัมพันธ์กัน เหมือนเราใช้ชีวิตใหม่อีกครั้ง
จิตใจจะอยู่นิ่งได้ด้วยตัวสติสัมปชัญญะ ดังสุภาษิตที่ว่า
“สติมโต สทาภัททัง
จิตที่ฝึกดีแล้วนำสุขมาให้”
เราควบคุมจิตใจได้หรือยัง ครั้งหนึ่งเราควรควบคุมเฝ้าดูใจตนว่าไปในเส้นทางไหนได้บ้าง เราเป็นแค่ผู้เฝ้าดูรับรู้เท่าทันความรู้สึกตัว ทันความคิดตนหรือยัง?
สุดท้ายจริงๆ คือ กายของเราสามารถให้จิตหรือความคิดใช้ให้ไปทำความจริงที่ถูกต้องของธรรมะได้หรือยัง
ดังคำว่า “กายเป็นบ่าว(รับใช้) ใจเป็นนาย”
ฉะนั้น ควรรู้สึกตัวใช้สติความควบคุมเฝ้าดูความคิดจิตใจที่ทำงานมันเองโดยธรรมชาติที่หลงทางไปทำชั่วบ้าง หรือไปถูกทางของธรรมะทำความดีบ้าง และที่สุดของที่สุดคือ ไม่ติดดีไม่ติดชั่ว ใช้จิตให้ปล่อยวางเฉย ไม่ยินดียินร้ายตามเส้นทางสายกลาง ต้องอาศัยประโยชน์จากกายและจิตใจ เพื่อพัฒนาสู่เส้นทางของอริยมรรค จึงจะดับความทุกข์ได้เท่านั้น
ในตัวเรามีประโยชน์อะไรบ้าง
โดย พระครูสมุห์สุพัฒน์ อนาลโย
จากคอลัมน์ ธรรมลิขิต (หน้าธรรมวิจัย นสพ.คมชัดลึก วันอังคารที่ ๑๙ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๕๖๒)
