สิ่งที่ทรงพลังที่สุดในขณะนี้ คงจะไม่พ้น “สื่อออนไลน์”
ขณะเดียวกัน น้อยคนนักที่จะรู้ว่า …สิ่งที่ทรงพลังมากกว่าสื่อ ก็คือ “สติ”
หากทว่า โชคร้าย ที่สติมักจะมาไม่ทันเวลาใช้สื่อ
ทำอย่างไรจึงจะ “โชคดีที่มีสติ” ทุกครั้งที่หยิบสื่อมาใช้ …
โชคดีที่มีพระสติ ตอน…
อย่าให้สื่อออนไลน์ทำร้ายรักเรา
โดย พระมหาประสิทธิ์ ญาณปฺปทีโป
ประธาานกลุ่มเพื่อชีวิตดีงาม
สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม
และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศฯ
เคยเตือนหลายๆ คนเกี่ยวกับการใช้เครื่องมือสื่อสารออนไลน์อยู่บ่อยครั้ง เพราะแม้ว่ามันจะมีความสะดวกสบายรวดเร็ว แต่ว่า มันก็มีข้อจำกัดหลายประการที่อาจจะทำให้เกิดความเสียหายสำหรับผู้ใช้ที่ขาดสติ หรือไม่รอบคอบต่อการใช้เครื่องมือเหล่านี้
ยกตัวอย่างแรก กรณี A กำลัง คุยกับ B แต่สัญญาณไม่ค่อยดี ทำให้ได้ยินไม่ชัดเจน บางคำขาดหายไป ทำให้อีกฝ่ายเข้าใจผิด เกิดความผิดพลาดในการสื่อสาร นำไปสู่ความขัดแย้ง ทะเลาะเพราะเข้าใจกันคนละอย่าง กว่าจะปรับอารมณ์กันได้ ก็โกรธกันไปหลายวันแล้ว
ตัวอย่างที่สอง ดำ ส่งข้อความคุยกับ แดง แต่ดำส่งข้อความยังไม่ครบ แดงอ่านแล้วโกรธมาก ส่งข้อความตัดบทพร้อมตามมาด้วยข้อความอื่นๆ ที่เข้าใจกันคนละเรื่อง ทำให้ทั้งคู่ทะเลาะกันไปนาน
ตัวอย่างที่สาม แม่ รับข้อมูลจากสื่อออนไลน์ นำไปบอกเล่ากับลูก แต่ลูกบอกว่า อย่าไปเชื่อมากสื่อนี้ลำเอียงนำเสนอข้อมูลด้านเดียว ฝ่ายแม่น้อยใจ หาว่าลูกไม่เชื่อแม่ งอนกันไปนานเลยทีเดียว
ตัวอย่างที่สี่ ก เป็นแฟนกับ ข ฝ่าย ก ชอบโพสต์ภาพอวดในสื่อออนไลน์ เธอบอกไม่โป๊ ใครๆ ก็โพสต์กัน ฝ่าย ข ไม่ชอบบอกให้ลบออก หรือไม่ก็เซ็นเซอร์บ้าง ฝ่าย ก ไม่พอใจ หาว่า ข ควบคุมชีวิตแม้แต่จะโพสต์ภาพก็ไม่ได้ ลงเอยด้วยการทะเลาะและ unfriend กันไปเลย
ยังมีอีกหลายกรณีที่ได้ยินมา และบางคนก็ปรึกษาโดยตรง แต่ส่วนใหญ่คือเกิดความขัดแย้งไปแล้ว ซึ่งหลายกรณีนั้นไม่สามารถที่จะกลับมาคืนดีได้ดังเดิม ก็เลยคิดว่า นี่ไม่ใช่ปัญหาเล็กๆ มันมีผลต่อความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลอย่างมาก หลายๆ คนต้องเสียเพื่อน เสียคนรักเพียงเพราะสัญญาณอินเตอร์เน็ตไม่ดีหรือ บังเอิญพิมพ์ข้อความลงไปโดยไม่ทันคิดให้รอบคอบ
หรือจริงๆ ก็คิดดีแล้ว เพียงแต่ว่า ภาวะอารมณ์ของผู้รับสารมีอะไรบางอย่างที่ทำให้การรับรู้ผิดพลาด ตลอดจนถึง ข้อมูลที่ถูกบิดเบือนนำเสนอผ่านสื่อเหล่านี้ แล้วเราก็รับรู้รวดเร็วและทำให้อารมณ์ เร่าร้อน หลงแสดงออกด้วยความรุนแรง แม้จะเป็นแค่การคอมเมนต์ แต่มันก็มีผลเชิงลบต่อเนื่อง กลายเป็นวงจรแห่งวจีทุจริต คือการกระทำรุนแรงต่อกันผ่านข้อความในสื่อออนไลน์ และบ่อยครั้งที่มันมีผลกระทบต่อชีวิตประจำวันจริงๆ ของคน กลายเป็นว่า สังคมปลอม ๆ กำลังทำร้าย สังคมจริงๆ
การตลาดในสื่อออนไลน์ มีความแข่งขันกันสูงมาก เขาแย่งการมองเห็นของคนใช้กัน เพื่อขายโฆษณา เพราะฉะนั้น เพื่อให้เราสนใจ กดเข้าไปดูหรือ เพื่อให้มีคนกดไลก์ แชร์หรือคอมเมนต์มากๆ บางครั้งเขาไม่ได้สนใจว่าข้อมูลนั้น จริงหรือเท็จ แต่จะมองว่า ข้อความไหนกระตุ้นความสนใจคนได้มากที่สุด ซึ่งแน่นอนว่า มันมักจะไม่ใช่ข้อความเชิงบวก แต่มันมักจะเป็นเชิงลบ หรือเชิงกระตุ้นให้เกิดความขัดแย้ง คนจะได้มีส่วนร่วมเยอะเพื่อไปกระตุ้นยอดการมองเห็นโฆษณา และแน่นอนมันคือเม็ดเงินที่เขาจะได้ แต่เราผู้ใช้หรือเสพสื่อเหล่านั้น จะได้ประโยชน์อะไร?
หลายๆ ข่าวเราแทบจะไม่รู้ด้วยซ้ำว่า กดดูทำไม เพียงเพราะมันผ่านหน้ามาแล้วเห็นว่าน่าสนใจ แต่อ่านไปหรือดูแล้วก็ไม่เห็นจะเป็นประโยชน์หรือเกี่ยวกับเราสักเท่าไหร่ นี่แหละคืออำนาจของการกระตุ้นความสนใจ และตอนนี้ AI ในโปรแกรมที่เขาสร้างไว้มันก็เรียนรู้เร็วและประมวลพฤติกรรมของเราว่า เราสนใจอะไร หรือกดดูอะไรบ่อย มันก็จะนำเสนอข้อมูลเหล่านั้นให้เราเห็นบ่อยๆ จนเราซึมซับไปโดยไม่รู้ตัว
ในยุคนี้เราจำเป็นต้องใช้ และจริงๆ มันก็ให้ประโยชน์มากมาย แต่สื่อออนไลน์ ก็เหมือนทะเลที่กว้างใหญ่ มีทั้งคุณและโทษอยู่ด้วยกัน เราจึงจำเป็นที่จะต้องมีทักษะและความรู้เท่าทันในการใช้เครื่องมือเหล่านี้ ส่วนหนึ่งก็เพื่อให้เกิดประสิทธิผลสูงสุดในการใช้ และไม่ให้ตนเองตกเป็นเหยื่อของสื่อออนไลน์ใช้เราเป็นเครื่องมือในการขยายอิทธิพลและทำร้ายสังคมแห่งชีวิตจริงได้
ฉะนั้นแล้วอยากให้เรานั้น…
หนึ่ง มีสติในการใช้
สอง รู้จักเปรียบเทียบข้อมูลหลายๆ แหล่ง
สาม ไม่คอมเมนต์ด้วยถ้อยคำหยาบคาย หรือใช้อารมณ์ร้ายในการแสดงความคิดเห็น
สี่ ให้มีการเช็คความเข้าใจ เช่น ที่คุณส่งข้อความมา หมายถึงแบบนี้ๆ ใช่ไหม
ห้า พยายามอย่าโพสต์ภาพ หรือข้อความที่ส่อไปในทางยั่วยุ ยั่วยวน หรือเชิญชวนใน ทางที่ผิด
หก ใช้เครื่องมือออนไลน์อย่างสร้างสรรค์ เป็นไปเพื่อประโยชน์และการเรียนรู้
เจ็ด ผู้ปกครองควรดูแลการใช้สื่อออนไลน์ของบุตรหลาน ไม่ใช่ห้ามแต่เป็นการส่งเสริมให้มีทักษะการใช้ที่ดี และจะต้องเริ่มต้นที่ผู้ปกครองก่อนเลยเป็นอันดับแรก
ใครที่ทะเลาะกันเพราะสื่อออนไลน์ ก็อยากให้หันหน้ามาเจรจากันด้วยดี ชีวิตในโลกออนไลน์บางครั้งเราก็สร้างสมมติขึ้นมาเพื่อประโยชน์บางประการ อย่าปล่อยให้มันเป็นโทษในโลกของชีวิตจริงเลย เพื่อนในสังคมออนไลน์หลายพันก็จริง แต่อย่าลืมเพื่อนไม่กี่คนที่สำคัญจริงๆ ในชีวิตของเราเอง
โชคดีที่มีพระ โดย พระมหาประสิทธิ์ ญาณปฺปทีโป (หน้าพระไตรสรณคมน์ นสพ.คมชัดลึก วันพฤหัสบดีที่ ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ.๒๕๖๒)
