ก่อนเข้าพรรษาไม่กี่วัน ผู้เขียนตัดสินใจเดินทางมาจำพรรษาที่วัดพุทธารามเกาหลี หรือวัดไทยอันซัน เมืองอันซัน ประเทศเกาหลีใต้ ด้วยการแนะนำชักชวนของพระมหาศิริวัฒน์ ภูริปญฺโญ จากวัดสระเกศราชวรวิหาร เพื่อจะได้ศึกษาเรียนรู้ การเผยแผ่พระพุทธศาสนาในต่างแดน วัฒนธรรมประเพณีต่างๆ ของคนไทยที่ได้ถือปฏิบัติร่วมกัน ฟังคนอื่นเล่าก็ไม่สู้ได้มาสัมผัสรับรู้ด้วยตัวเอง ก็เลยตอบตกลงแบบไม่ต้องตัดสินใจนาน ประมาณสองสามวันก่อนเดินทาง ว่าแล้วก็เป็นคนใจง่ายอยู่พอสมควร
จาริกบ้าน จารึกธรรม โดย พระมหาอภิชาติ ธมฺมาภินนฺโท
วัดพุทธารามเกาหลี เมืองอันซัน ประเทศเกาหลีใต้
ตอน สมเด็จพระพุฒาจารย์
ผู้วางรากฐานช่วยเหลือคนให้พ้นทุกข์
ณ วัดพุทธารามเกาหลี วัดไทยในเกาหลีใต้
มาถึงเกาหลีไม่นานสองสามวันก็มีคณะจากวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร นำโดยพระปัญญาวชิราภรณ์ ผู้ช่วยเจ้าอาวาสฯ ซึ่งเดินทางมาจากการปฏิบัติศาสนกิจที่วัดพุทธาราม เกาะกวม สหรัฐอเมริกา เดินทางมาปฏิบัติศาสนกิจที่เกาหลีต่อ ได้ทำหน้าที่ต้อนรับและได้ฟังเรื่องราวการเผยแผ่พระพุทธศาสนาจากพระปัญญาวชิราภรณ์ ซึ่งท่านนั้นก็เป็นหนึ่งในลูกศิษย์รับใช้ใกล้ชิดเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) อดีตประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช เดินทางปฏิบัติศาสกิจสนองงานเจ้าประคุณสมเด็จฯ หลายประเทศนับครั้งไม่ถ้วน
ท่านเล่าให้ฟังว่า ย้อนหลังไปประมาณ ๕๐ กว่าปีที่แล้ว เจ้าประคุณสมเด็จฯ ท่านเดินทางไปปฏิบัติศาสนกิจต่างประเทศแล้วก็ได้พบกับคนไทยที่มาทำงานในประเทศต่างบ้านต่างเมือง ทุกคนเอาใจใส่ขวนขวายในการบำรุงอุปัฏฐากพระสงฆ์ แต่ไม่นานพระสงฆ์ก็เดินทางกลับไทย สายตาของทุกคนมาส่งด้วยความอาลัยอาวรณ์
“เจ้าประคุณสมเด็จฯ ก็มีความคิดว่า จะทำอย่างไร ให้มีพระสงฆ์มาปฏิบัติศาสนกิจ ทำหน้าที่เผยแผ่พระพุทธศาสนา ทำให้ญาติโยมมีที่พึ่งทางใจอย่างต่อเนื่อง
เรียกได้ว่าท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ เป็นรูปแรกๆ ที่ส่งพระไทยมาปฏิบัติศาสนกิจต่างประเทศ
เมื่อกล่าวถึงเรื่องการส่งพระสงฆ์ไปปฏิบัติศาสนกิจต่างประเทศ เจ้าประคุณสมเด็จฯ ถูกคัดค้านจากหลายฝ่ายจากพระสงฆ์ด้วยกันเอง ผู้หลักผู้ใหญ่ แต่ท่านก็เลือกที่จะไม่โต้ตอบ ท่านเลือกที่จะลงมือปฏิบัติมากกว่า บ้างก็ว่าพระสงฆ์ไปอยู่ต่างประเทศแล้ว จะไม่รักษาพระธรรมวินัย จะทำให้พระพุทธศาสนาเสื่อมเสียบ้าง บางทีกับบางคนเจ้าประคุณสมเด็จฯ ก็พูดแรงๆ ว่า อยู่ที่ไหนคนจะไม่รักษาพระธรรมวินัย เขาก็ไม่รักษา อยู่เมืองไทยก็ไม่รักษา เป็นการปรามกลายๆ
เจ้าประคุณสมเด็จฯ อยู่ที่วัดสระเกศ เวลาไม่ได้ไปไหน ก็นิมนต์พระสงฆ์สามเณรมาฉัน ให้ญาติโยมจัดอาหารแบบฝรั่งถวาย แล้วก็จะสอนวิธีการใช้ซ้อนซ่อม วิธีการใช้อุปกรณ์บนโต๊ะอาหาร เจ้าประคุณสมเด็จฯ พูดเสมอว่า เวลาไปต่างประเทศฝรั่งจะได้ไม่ดูถูกเรา นี้เป็นส่วนหนึ่งของการสร้างพระธรรมทูตเชิงปฏิบัติการที่เป็นส่วนเสริมของพระธรรมทูตหลักให้ทันท่วงทีในการเดินทางจาริกธรรมไปทั่วโลกเพื่อช่วยเหลือคนทุกข์ให้พ้นทุกข์ ท่านมีความละเอียดรอบคอบมากในเรื่องการปฏิบัติตัว การวางตัว การปรับตัวในแต่ละสังคม ท่านเรียนรู้ ท่านสอนพระเณรให้ปฏิบัติตัวให้เหมาะสมกับสมณสารูปมาโดยตลอดตามหลักพระธรรมวินัยและผสานไปกับวัฒนธรรมประเพณีของแต่ละประเทศ
เจ้าประคุณสมเด็จฯ เดินทางไปดูงานการพระศาสนาเจริญศาสนสัมพันธ์ในประเทศต่างๆ ส่งพระสงฆ์ไปปฏิบัติศาสนกิจ ผลักดันส่งเสริมให้ราชการออกหนังสือเดินทางในนามรัฐบาล (หนังสือเดินทางราชการ) เพื่ออำนวยความสะดวกให้พระสงฆ์เดินทางไปปฏิบัติศาสนกิจได้สะดวกขึ้น สนับสนุนการสร้างวัดในต่างประเทศ ส่งเสริมให้พระสงฆ์ศึกษากฎหมายของประเทศนั้นๆในการสร้างวัด
นโยบายในการสร้างวัดของเจ้าประคุณสมเด็จฯ วัดเกิดขึ้นที่ประเทศไหนก็ขอให้เอาเงินของคนในประเทศนั้นสร้าง ท่านจะไม่ให้นำเงินจากเมืองไทยไปสร้าง ท่านมองว่า คนไทยญาติโยมจากประเทศนั้นๆสร้างวัด เขาย่อมสามารถจะรักษาวัด รักษาพระพุทธศาสนา ให้การอุปถัมภ์พระภิกษุสงฆ์ได้ แต่ถ้าเราเอาทุนจากเมืองไทยไปสร้าง ทำให้ญาติโยมในที่นั้นๆ ไม่มีส่วนร่วม วัดไม่ได้เกิดขึ้นและสำเร็จจากศรัทธาของคนในพื้นที่
ในส่วนของการสร้างวัดในประเทศเกาหลีนั้น พระมหาวราวุธ ปญฺญาวโร ได้เล่าให้ฟังว่า ย้อนหลังไปราวปีพ.ศ.๒๕๐๕ เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระราชวิสุทธิเมธี ได้เป็นหัวหน้าคณะเดินทางไปดูการพระศาสนาและเพื่อเจริญศาสนสัมพันธ์ที่เกาหลี ญี่ปุ่น ไต้หวัน และฮ่องกง นับเป็นการเจริญความสัมพันธ์ทางศาสนาระหว่างประเทศไทยกับประเทศเกาหลี เป็นครั้งแรก
ในวันที่ ๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๐ เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระเทพคุณาภรณ์ ได้เป็นหัวหน้าคณะเดินทางไปเดินทางไปสังเกตการณ์ การศึกษาพระพุทธศาสนาที่ลาว ศรีลังกา เกาหลี ญี่ปุ่น ไต้หวัน และฮ่องกง หนึ่งในคณะผู้ติดตามคือ พระมหาประยุทธ์ ปยุตฺโต ป.ธ.๙ (ปัจจุบัน สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ วัดญาณเวศกวัน) นับเป็นการเจริญความสัมพันธ์ทางศาสนากับประเทศเกาหลี เป็นครั้งที่สอง
ปีพ.ศ. ๒๕๖๐ พระอาจารย์จิระศักดิ์ เกตุเมโธ (พระอาจารย์ยอด) ซึ่งเป็นสัทธิวิหาริกลูกศิษย์ ในเจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต หรือ ป.อ.ปยุตฺโต) พร้อมคณะศรัทธาญาติโยมชาวไทยในเกาหลี ได้ร่วมกันจัดตั้งสถานที่ปฏิบัติธรรมขึ้น เป็นสถานที่ปฏิบัติศาสนกิจของพระสงฆ์ เป็นศูนย์รวมจิตใจเพื่อให้พี่น้องชาวไทยได้มีที่พึ่งทางใจ เป็นสถานที่เผยแผ่วัฒนธรรมและประเพณีไทย และที่สำคัญอย่างยิ่งเพื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างคณะสงฆ์ไทย กับคณะสงฆ์เกาหลี สืบสานมโนณิธาน เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) และเจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต) ที่เคยได้มาเจริญศาสนสัมพันธ์กับคณะสงฆ์เกาหลีไว้ก่อนหน้านี้หลายทศวรรษให้เกิดขึ้นอีกครั้ง จึงได้นำเรื่องการจัดตั้งวัดไปปรึกษาพระผู้ใหญ่ของวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร ซึ่งก็ได้รับคำแนะนำและกำลังใจ ให้การสนับสนุนหาแนวทางการจัดตั้งวัด เพื่อสร้างความสัมพันธ์กับคณะสงฆ์เกาหลีขึ้นอีกครั้ง
ทั้งนี้ในระหว่างการดำเนินการจัดตั้งวัดนั้น ได้รับการช่วยเหลือจากอุบาสกอุบาสิกาชาวเกาหลี พาเข้าพบพระมหาเถระผู้ใหญ่ นิกายโจเก แห่งเกาหลีใต้ ซึ่งก็ได้รับความเมตตาเป็นอย่างยิ่ง โดยมีท่านเจ้าอาวาส วัดพุลกวางซา (불광사) นิกายโจเก กรุงโซล ได้ให้ความอนุเคราะห์รับรองวีซ่าศาสนาให้ พระอาจารย์จิระศักดิ์ เกตุเมโธ ประธานสงฆ์วัดพุทธารามเกาหลี และได้ให้การอุปถัมภ์ทำสัญญาเช่าตึก โดยใช้ชื่อในนามวัดเกาหลี เป็นเบื้องต้น จนกว่าวัดพุทธารามเกาหลี จะดำเนินการจดทะเบียนวัด ตามกฎหมายเกาหลี ให้สำเร็จต่อไป
พระเดชพระคุณพระพรหมสิทธิ (ธงชัย สุขญาโณ) เจ้าอาวาสวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร กรรมการมหาเถรสมาคม ในฐานะประธานสำนักงานกำกับดูแลพระธรรมทูตไปต่างประเทศ ในครั้งนั้น ได้เมตตาประทานนามวัดให้ว่า “วัดพุทธารามเกาหลี” เป็นวัดในสังกัดสายงาน เมื่อวันที่ ๒๖ เดือน ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ตั้งอยู่อาคารเลขที่ ๑๖๑๑ ตำบลชินกิล เขตดันวอน อำเภออันซัน จังหวัด คยองกี ประเทศเกาหลีใต้
พระอาจารย์จิระศักดิ์ เกตุเมโธ ประธานสงฆ์วัดพุทธารามเกาหลีท่านเล่าให้ฟังว่า ตั้งแต่มารับหน้าที่ในตำแหน่งประธานสงฆ์ งานแรกที่ทำก็คือ การปรับปรุงตกแต่งภายในอาคาร ออกแบบห้องต่างๆ ให้เหมาะกับการใช้งาน ห้องกิจกรรมใช้สำหรับการประกอบพิธีสงฆ์ ไหว้พระสวดมนต์ เจริญจิตภาวนา เดินจงกรม นั่งสมาธิ ห้องพระแก้วสำหรับเป็นสถานที่รับแขก รับสังฆทาน ฉันข้าว ห้องครัว ห้องสำนักงาน ห้องพักรับรองพระสงฆ์
ท่านมีแนวความคิดในการปรับปรุงว่า แม้วัดเราจะอยู่ในอาคารมีพื้นที่จำกัด ยังไม่ได้ลงดิน เราจะทำอย่างไรให้คนมาวัดแล้ว มีความรู้สึกสบายใจ มาแล้วได้กราบพระ ได้สวดมนต์ นั่งสมาธิเกิดความสงบขึ้นแก่จิตใจ เราไม่ได้ปรับปรุงให้หรูหรา เราทำให้เรียบง่าย แต่เป็นระเบียบ เป็นสัดส่วน เน้นความสะอาด เรามาสร้างวัดในต่างแดน ว่าตามความเป็นจริงแล้ว เราไม่สามารถที่จะสอนธรรมะคนเกาหลีได้ แต่เราสามารถที่จะสร้างวัดให้เขาดูได้ สร้างวัดในแบบที่เป็นเรา ในแบบที่เป็นไทย ส่วนหนึ่งก็เป็นความภูมิใจของคนไทย เป็นหน้าเป็นตาของประเทศไทย
พระอาจารย์ท่านเล่าให้ฟังอีกว่า ผมมีความตั้งใจในการที่จะสร้างวัดในประเทศเกาหลี ผมอยากสร้างวัดพุทธารามเกาหลีให้ลงดินให้ได้ (หมายถึงซื้อที่ดินเป็นของวัด) ผมขอเวลาสัก ๕ ปี แต่ก็ต้องขึ้นอยู่กับความร่วมมือ ความสามัคคีของชาวไทยที่ทำงานในประเทศเกาหลีใต้ บริบทในการสร้างวัดในประเทศเกาหลี เราจะสร้างเหมือนประเทศไทยก็ไม่ได้ ซื้อที่ดินแล้วก่อสร้างกุฏิ วิหาร ลานเจดีย์ ค่าใช้จ่ายแพงมาก แต่ถ้าเราเก็บเงินได้สักส่วนหนึ่งแล้วซื้อวัดเกาหลีเลย ในราคาไม่แพงมากนัก มีวิหารสักหลัง มีอาคารสำหรับทำกิจกรรม มีลานกว้าง แค่นี้ก็สามารถพัฒนาเป็นวัดไทยได้
“เราจะไม่เหนื่อยในการก่อสร้าง วิหารก็สามารถฝังลูกนิมิตทำเป็นพระอุโบสถได้ แล้วเราก็สร้างหอระฆังให้มีศิลปะแบบไทยสักหลังหนึ่ง ทุกอย่างมีความเหมาะสมลงตัว อันนี้เป็นความตั้งใจ ที่จะทำให้พระพุทธศาสนาหยั่งลากลึกลงในประเทศเกาหลีใต้ ให้คนไทยมีวัดเป็นของตนเอง จะสำเร็จหรือไม่สำเร็จ ยังไม่รู้นะ แต่ก็เป็นเป้าหมายที่จะเดินต่อไป”
การเดินทางมาวัดพุทธารามเกาหลี หรือวัดไทยอันซัน ทำให้เห็นการเดินทางของพระพุทธศาสนาผ่านกาลเวลา ผ่านเรื่องราวผู้คน รวมถึงความเป็นอยู่ของพระสงฆ์ ความเป็นอยู่ของชาวไทยที่มีพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่งแก้ทุกข์ทางใจเพื่อดำรงชีวิตในการทำมาหากินต่อไปอย่างสุจริตชน
ติดตามเรื่องการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในประเทศเกาหลีในตอนต่อไป
จาริกบ้าน จารึกธรรม ตอน “สมเด็จพระพุฒาจารย์” ผู้วางรากฐานช่วยเหลือคนให้พ้นทุกข์ ณ วัดพุทธารามเกาหลี วัดไทยในเกาหลีใต้ หน้าพระไตรสรณคมน์ นสพ.คมชัดลึก วันพฤหัสบดีที่ ๒๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๒โดย พระมหาอภิชาติ ธมฺมาภินนฺโท วัดพุทธารามเกาหลี เมืองอันซัน ประเทศเกาหลีใต้
