ผ่านวันแม่ไปได้ไม่กี่วัน หลายๆ คนก็ยังคิดถึงแม่กันอยู่ ได้มีโอกาสแลกเปลี่ยนกับชาวอินเดียท่านหนึ่ง เขาไม่มีพ่อแม่ตั้งแต่ ๙ ขวบ แต่เขาคิดถึงแม่ทุกวัน เพราะตื่นเช้ามา ก็จะไหว้และจุดเทียนบูชาพระ สวดมนต์และระลึกถึงพระพุทธเจ้า สวดระลึกพระโพธิสัตว์ตาราเทวี ซึ่งเป็นที่เคารพของชาวพุทธวัชรยานแบบธิเบต จากนั้นเขาก็จะระลึกถึงบิดามารดา
บางแง่มุมจากกิจกรรมวันแม่
โดย พระมหาประสิทธิ์ ญาณปฺปทีโป
ชาวอินเดียท่านนั้นเล่าว่า เขาดูแลลูกๆ ให้ดีเหมือนดูแลพ่อแม่ เพราะความเป็นพ่อแม่ได้ผ่านตัวเขาสู่ลูกๆ ของเขาด้วย เพราะฉะนั้น การดูตัวเองและเลี้ยงดูเชื้อสายของตนเองให้ดีก็คือการดูแลพ่อแม่นั่นเอง ไม่ใช่แค่สายเลือดเท่านั้นที่จะต้องสืบต่อ แต่คือ จิตวิญญาณที่เขากำลังถ่ายทอดผ่านการกระทำให้ลูกๆ เห็นแล้ว เขาจะรักษาขนบแบบนี้ไปตลอดกาล
ฟังแล้วก็ทึ่งกับวิธีคิดของเขามาก และที่ทึ่งมากกว่าก็คือ วิถีชีวิตที่มีพระพุทธศาสนาอยู่ตลอดเวลาและกลมกลืนกับชีวิต ทุกอย่างจะซึมซาบอยู่ในชีวิตประจำวัน ไม่แปลกใจเลยว่าทำไม วิถีพุทธแบบธิเบตถึงมีความเข้มแข็ง แม้ประเทศเล็กๆ และถูกคุมคามจากจีนจนต้องลี้ภัยไปที่อื่น แต่ความเป็นพุทธแบบธิเบตกลับกระจายขยายออกไปทั่วโลก และคนอินเดียเชื้อสายเนปาลีท่านนี้ก็ได้เรียนรู้และซึมซับรับมาเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิต
จุดเล็กๆที่มีความหมายลึกซึ้งและสำคัญคือครอบครัว จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่จะนำไปสู่ความมั่นคงและก้าวหน้าของชีวิต แม้จะไม่รุ่งเรืองล้ำสมัยแต่ใจกลับเป็นสุข รู้สึกสงบจากภายใน พอใจในชีวิตที่เรียบง่าย และใช้ชีวิตอย่างรู้คุณค่า
สำหรับเราแล้วมีวันแม่ปีละครั้ง ก็อย่าให้คิดถึงแม่แค่ปีละครั้ง ของขวัญก็มีเฉพาะวันแม่ แต่จริงๆ แล้ว ลูกๆ เองคือของขวัญที่ดีที่สุดสำหรับแม่ ถ้าลูกทำตัวดีไม่ทำให้แม่ทุกข์ใจก็ถือเป็นการให้ของขวัญแม่ทุกวันตลอดปีและตลอดไป
ในทางพระพุทธศาสนานั้นเราต่างรู้กันดีถึงหลักธรรมที่ชื่อว่า กตัญญูกตเวที คือการรู้คุณและแทนคุณของท่านผู้มีพระคุณนั้น ซึ่งการตอบแทนคุณก็มีวิธีการมากมายจากเล็กน้อยไปถึงให้สิ่งที่ยิ่งใหญ่ แต่หลายคนก็รู้และจำได้เพียงแค่ไม่ค่อยได้ทำเท่านั้นเอง
วันแม่ของทุกปี จึงมีกิจกรรมมาช่วยให้เราได้โอกาสในการคิดและทำอะไรสักอย่าง ที่ช่วยให้ความรู้สึกอิ่มเอมใจเกิดขึ้นกับเราและคนที่เรารักก็คือแม่นั่นเอง
เช่นเดียวกันกับสถานศึกษาระดับประถมศึกษาน่าจะแทบทุกแห่งจัดขึ้นเพื่อการนี้โดยเฉพาะ แม้จะมีกรณีที่เด็กพ่อแม่ไม่มา หรือพ่อแม่ไม่มี เกิดกระแสถกกันในสื่อต่างๆ ให้เลิกจัดกิจกรรมดังกล่าว
ในส่วนตัวที่เคยผ่านจุดนั้นมาบ้าง คือ พ่อแม่ไม่เคยไปร่วมกิจกรรมเลยสักครั้ง น่าจะครั้งหนึ่งแต่เหมือนแวะไปมากกว่า ตอนนั้นก็ไม่ได้คิดอะไรมากรู้สึกน้อยใจนิดเดียวเดี๋ยวก็หายไปแล้ว เพราะกลับบ้านมาก็เจอแม่และงานกองใหญ่ ไม่มีเวลาเศร้าเสียใจสักเท่าไหร่ แต่ชอบตรงที่ครูคอยใส่ใจและคุยกับเราถ้าพ่อแม่ไม่มา จะมีครูถามไถ่และให้กำลังใจตลอด จนถามสารทุกข์สุขดิบภายใน ให้เราได้เล่าได้พูดแล้วก็ปล่อยเราไปเล่นกับเพื่อ แค่นั้นก็อุ่นใจขึ้นมาได้ และสำหรับเด็กที่แม่มาประจำบางคนก็ดื้อกับแม่ประจำเหมือนกัน
บางที หากคุณครูลองทำการศึกษาผลลัพธ์ของกิจกรรมที่สถานศึกษาจัดขึ้นสำหรับเด็ก เพราะเด็กจะอยู่กับสถาบันอย่างน้อยก็ ๖ ปีว่าการจัดแต่ละปีเป็นอย่างไร ควรปรับอย่างไร เพื่อให้เด็กทุกคนสามารถร่วมงานวันแม่ได้อย่างไม่รู้สึกขาด
คุณครูอาจรับอาสาเป็นแม่คนที่สองให้กับเด็กๆ ที่คุณแม่ไม่สามารถมาได้ ความเป็นครูกับศิษย์ก็จะเข้มข้นอบอุ่นขึ้นมาอีกนิดทั้งเด็กและผู้ใหญ่ไม่มีวันลืมกัน แม้โตไปทำงานแล้วก็จะกลับมาหาแม่ มาหาคุณครู ถึงตอนนั้น วันที่คุณครูเกษียณไม่มีใคร ก็อาจจะมีเด็กคนหนึ่งที่คุณครูเคยใส่ใจกลับมาหา บางทีไม่มาเปล่า ยังพาลูกหลานมากราบไหว้คุณครูอีก
ชีวิตที่ผูกโยงกับขนบประเพณีเล็กๆ ที่งดงามที่สร้างสรรค์ขึ้นโดยสังคม มีกิจกรรมวันแม่เป็นดั่งพวงมาลัยเชื่อมความสัมพันธ์ ที่ไม่อาจเพียงสั้นๆ อยู่กับครอบครัว แต่ผูกโยงไปถึงสังคมอบอุ่นได้เลยทีเดียว เพราะมองไปทางไหนก็ลูกคุณครูทั้งหมด
เพียงการวิจัยด้วยตนเองเล็กๆ ในแต่ละปีก็สามารถที่จะปรับได้ทั้งระยะสั้นและระยะยาว กิจกรรมที่ทำขึ้นอาจจะเป้าหมายเพื่อผลระยะสั้นและมีการส่งเสริมต่อเนื่องนำไปสู่ผลลัพธ์ระยะยาว และอาจจะมีการร่วมมือกับครอบครัว ช่วยเสริมแรงที่เหมาะสม เพราะเด็กแต่ละคนมีลักษณะที่แตกต่างกัน แต่ละครอบครัวก็มีรูปแบบการอบรมเลี้ยงดูที่แตกต่างกัน เราอาจจะได้แนวทางในการจัดกิจกรรมที่ทำให้บ้านกับโรงเรียนมีส่วนร่วมต่อกันมากขึ้น เพื่อนำไปสู่การพัฒนาเด็กและเยาวชนตลอดจนลูกหลานของเรานี่เอง
การทำอะไรให้เป็นวิถีชีวิต การเรียนรู้จะเป็นไปแบบซึมซับ ให้ความหมายและเบิกบานกับกิจกรรมดังกล่าว และเด็กๆ จะได้เรียนรู้และมีความสุขที่ได้ร่วมกิจกรรม สร้างสรรค์ความดีต่อพ่อแม่ลูก และเด็กที่ขาดพ่อแม่ก็ส่งเสริมให้มีความคิดดีมีจิตใจที่มั่นคง เข้มแข็งเพราะเห็นคุณค่าของชีวิตที่พ่อแม่ให้มา เพราะไม่ใช่แค่เด็กที่ไม่มีพ่อแม่เท่านั้นที่เราต้องดูแล แต่ยังมีเด็กที่ถูกพ่อแม่ทำร้ายมา เราจะดูแลเขาอย่างไร?
โชคดีที่มีพระ
หน้าพระไตรสรณคมน์ นสพ.คมชัดลึก วันพฤหัสบดีที่ ๒๒ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๖๒
โดย พระมหาประสิทธิ์ ญาณปฺปทีโป
บางแง่มุมจากกิจกรรมวันแม่
