![พระอุโบสถ วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2023/02/1587689926338.bmp)
ขอนอบน้อมแด่ครู พระอุปัฌชาย์ อาจารย์
ผู้ให้ชีวิตในพระศาสนาของพระพุทธองค์ ด้วยเศียรเกล้าฯ”
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2023/02/S__11714563-1024x688.jpg)
![สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ต้อนรับคณะสงฆ์จีนจากวัดเส้าหลิน](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/11/372D9A8C-B6CA-4391-AC70-FA6CA060C109-2-694x1024.jpg)
เรียนรู้ปฏิปทาพระเถระผู้นำพระพุทธศาสนาสู่โลกกว้าง
พระผู้สร้างพระสงฆ์เพื่อช่วยเหลือผู้คนให้ดับทุกข์ทางใจได้มากที่สุดในยุคกึ่งพุทธกาล
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2023/02/S__11714563-1024x688.jpg)
“ปูชา จ ปูชนียานํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ.
ขอนอบน้อมแด่ครู พระอุปัฌชาย์ อาจารย์
ผู้ให้ชีวิตในพระศาสนาของพระพุทธองค์ ด้วยเศียรเกล้าฯ”
![เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ประกอบพิธีอุปสมบทแบบพระสงฆ์ไทยให้กับชาวไต้หวัน](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/10/0B93A6D8-252D-477C-B830-FD0EDEA2F1D4-2-1024x775.jpg)
วิถีแห่งผู้นำ : สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถร)
๑๐๒ . สร้างพระสงฆ์ แสงสุดท้ายแห่งความมั่นคงของพระพุทธศาสนา
๑๐๓. แนวคิดในความคิดของหลวงพ่อสมเด็จฯ
เรียบเรียงโดย พระครูอมรโฆสิต (ปรีชา สาเส็ง)
สำหรับสองบทนี้ ผู้เขียนเล่าถึงเหตุและปัจจัยของความคิดที่หลวงพ่อสมเด็จพระพุฒาจารย์มีความมุ่งมั่นอย่างแรงกล้าที่จะสร้างพระสงฆ์ให้มีคุณภาพและมากพอที่จะช่วยเหลือผู้คนบนโลกให้พ้นทุกข์ทางใจได้ตามรอยพระพุุทธเจ้า
![เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ถือเป็นหน้าที่สำคัญที่จะต้องอบรมสามเณรภายในพระอารามด้วยตัวของท่านเอง ทุกวันพระขึ้น ๑๕ ค่ำ แรม ๑๕](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/06/C2468DBC-2478-40AC-82DD-A7FE880B46D1-2-1024x623.jpg)
๑๐๒ .สร้างพระสงฆ์ แสงสุดท้ายแห่งความมั่นคงของพระพุทธศาสนา
ความสอดคล้องของวิธีการเผยแผ่ของสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถร)
เจ้าประคุณสมเด็จฯ ให้ความสำคัญกับการศึกษา พระเณรต้องเรียน เรียนอะไรก็ได้ ที่ไม่ขัดต่อพระธรรมวินัย เพราะพระเณรจะเป็นผู้รักษาพระศาสนา และเน้นให้ทำงานช่วยกันปลูกจิตสำนึกด้านคุณธรรม จริยธรรม และศีลธรรมให้กับเยาวชนและประชาชนในชาติ ซึ่งหนทางนี้เท่านั้น จะช่วยให้เกิดความมั่นคงแก่พระศาสนา จึงเป็นจุดเริ่มต้นการจัดตั้ง
“สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคง แห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์”
![สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ประธานในพิธีเปิดสำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศ ฯ](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/03/961D25A8-B661-4CB5-9512-5922B92A41B1-1024x683.jpg)
แม้ในยามที่ร่างกายโรยแรง เริ่มชราภาพลง แต่ข่าวคราวที่พระสงฆ์สามเณรและชาวพุทธถูกฆ่าที่ภาคใต้ กลับเพิ่มความรุนแรงมากขึ้น พระธรรมทูตอาสา ๕ จังหวัดชายแดนภาคใต้ จำนวน ๒๖๐ รูป ในสตูล สงขลา ยะลา นราธิวาส และปัตตานี จึงถูกก่อตั้งขึ้นตามดำริของเจ้าประคุณสมเด็จฯ เพื่อปลุกจิตสำนึกให้พระสงฆ์ร่วมกันทำงานในพื้นที่เสี่ยงภัย นับตั้งแต่ ปี พ.ศ.๒๕๕๓ เป็นต้นมา
![สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) มอบโล่เกียรติคุณแก่พระธรรมทูตอาสา ๕ จังหวัดชายแดนใต้ ปีพ.ศ.๒๕๕๕](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/08/พระครูประโชติ2-1.jpg)
เจ้าประคุณสมเด็จฯ ได้ประทานโอวาทแก่พระธรรมทูตอาสาว่า “หากไม่มีพระสงฆ์ในพื้นที่ ชาวพุทธก็หมดที่พึ่ง…ก็ชื่อว่า พระพุทธศาสนาได้หมดไปแล้ว ขอให้ทุกองค์ทุกรูปหนักแน่น มั่นคง อยู่เป็นกำลังใจให้ชาวพุทธ ถึงแม้วันหนึ่งวันใดข้างหน้า พระพุทธศาสนาจะหมดไปจาก ๕ จังหวัดชายแดนภาคใต้ ก็ขอให้วันนั้น มีพระสงฆ์เดินออกจากพื้นที่เป็นคนสุดท้าย”
นับเป็นแสงแห่งจิตวิญญาณความมั่นคงพระพุทธศาสนา แสงสุดท้าย ที่เจ้าประคุณสมเด็จฯ ได้ถ่ายทอดจิตวิญญาณความรักในพระพุทธศาสนา ผ่านพระธรรมทูตอาสา อันเป็นอมตะวาจาที่ตรึงใจเหล่าพุทธบุตร ผู้ทำหน้าที่พระธรรมทูตอาสา ไปตราบนานเท่านาน
![สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) , สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถระ) และ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตฺโต)](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/02/สามสมเด็จ-12.jpg)
ความสำเร็จของการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในต่างประเทศทั่วโลก จนพระพุทธศาสนาเบ่งบานกลางหิมะในโลกตะวันตกอย่างแข็งแกร่ง เกิดจากการวางรากฐานที่สำคัญของเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ผู้ริเริ่มการเผยแผ่พระพุทธศาสนาไปทั่วโลก ริเริ่มการสร้างวัดไทยในต่างประเทศ และริเริ่มให้มีการฝึกอบรมพระธรรมทูตไปประจำ ณ วัดไทยในต่างประเทศ เป็นเหตุให้พระสงฆ์ผู้ปฏิบัติหน้าที่เป็นพระธรรมทูตได้ยึดเป็นแนวทางอันเดียวกัน เป็นที่มาแห่งความสำเร็จของงานพระศาสนาในต่างประเทศ นับได้ว่า เจ้าประคุณสมเด็จฯ เป็นผู้เปิดวิสัยทัศน์ธรรมสู่วิสัยทัศน์โลก ทำให้พระพุทธศาสนาแผ่ไพศาลไป เป็นที่พักพิงทางด้านจิตใจแก่ชาวไทย และประชาชนในต่างประเทศทั่วโลก
![เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) จาริกธรรมไปปฏิบัติศาาสนกิจที่ประเทศออสเตรเลีย](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/10/3EAAA587-DE4A-494C-A011-433B0F3F6EF7-2-651x1024.jpg)
เรื่องราวทั้งหมดเหล่านี้ จะถูกจดจำ เล่าขานถ่ายทอดสืบต่อกัน จนกลายเป็นตำนาน จากตำนานกลายเป็นประวัติศาสตร์ จากประวัติศาสตร์กลายเป็นความทรงจำของโลก
ที่สุดแล้ว นามของพระมหาเถระท่านนี้ ก็จะถูกจารึกบนหน้าประวัติศาสตร์แห่งความทรงจำของโลก ในนามผู้นำพระพุทธศาสนาไปประดิษฐานยังแผ่นดินตะวันตกอันไกลโพ้น ตลอดไป
![สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) จาริกธรรมไปปฏิบัติศาสนกิจวัดนิไทจิ ประเทศญี่ปุ่น ตามเส้นทางพระบรมสารีริกธาตุ](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/11/83A9637C-A1AB-4A07-A411-44BF9F46CDED-2-598x1024.jpg)
๑๐๓.แนวคิดในความคิดของหลวงพ่อสมเด็จฯ
ในวิธีการมองของหลวงพ่อสมเด็จ โดยลักษณะวิธีคิดมุมมองของท่าน ทำอย่างไรจึงจะให้พระสงฆ์ในพื้นที่ ทำงานในพื้นที่ จากที่มีความพยายามเอาพระสงฆ์จากนอกพื้นที่เข้ามาทำงานในพื้นที่ อันนั้นก็เป็นส่วนหนึ่งของความพยายาม แต่ส่วนสำคัญก็คือ ส่วนที่จะได้ผลในพื้นที่นั้นๆ ก็เอาพระสงฆ์ในพื้นที่นั่นแหละทำงานในพื้นที่ เพราะพระสงฆ์ในพื้นที่จะเข้าใจในวัฒนธรรมการเป็นอยู่ วิธีคิด วิถีชีวิต ทั้งภาษาและวัฒนธรรมต่างๆ
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/01/โครงการพัฒนาศักยภาพพระธรรมทูตอาสา-๕-จังห.jpg)
เพราะฉะนั้น ถ้าจะทำงาน การรักษาพระพุทธศาสนาในชายแดนใต้ให้ได้ผล ก็คือเอาพระในพื้นที่ทำงานในพื้นที่ให้ได้ จึงเป็นที่มาของการฝึกอบรมพระธรรมทูตอาสาชายแดนใต้ขึ้นมา จากเดิมที่มีความพยายามส่งพระจากนอกพื้นที่เขามา ซึ่งอาจจะเจอปัญหาความไม่เข้าใจทั้งภาษา และวัฒนธรรม การยอมรับอะไรต่างๆ ส่วนรูปที่ทำงานได้ผลก็มี แต่ว่าโดยมากก็จะเจอปัญหาเรื่องที่กล่าวคือภาษา วัฒนธรรม หรือเข้ากับวัฒนธรรมท้องถิ่นไม่ได้
![สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) มอบโล่เกียรติคุณแก่ พระครูประโชติรัตนานุรักษ์ (สว่าง จนฺทวํโส) ประธานเครือข่ายพระธรรมทูตอาสาจังหวัดนราธิวาส ปี ๒๕๕๕](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/08/พระครูประโชติ-1222.jpg)
เพราะฉะนั้น หลวงพ่อสมเด็จฯ จึงมองว่า ก็เอาพระในพื้นที่นั่นแหละ ทำงานในพื้นที่ ท่านเข้าใจในภาษาวัฒนธรรม แนวคิด วิธีการแสดงออกต่างๆ จะสื่อสารกันได้ง่าย เราจึงฝึกท่านขึ้นมา ฝึกจากอะไร การไปฝึกนี้ก็ไม่ได้หมายความว่าไปฝึกท่าน แต่ในความเป็นจริงคือ ไปชวนท่านคิด ไปชวนท่านทำงาน ท่านอยู่ในพื้นที่ท่านควรจะทำงาน ท่านอยากทำงานอะไร ไม่ใช่เราไปคิดแทนท่าน เอางานไปให้ท่านทำ ไม่ใช่เราคิด เขียนโครงการแล้วเอาไปให้ท่านทำ
![น้ำใจบนแผ่นดินพหุวัฒนธรรม เขียนโดย พระปลัดนรุตม์ชัย อภินนฺโท ประธานเครือข่ายพระธรรมทูตอาสาจังหวัดสงขลา](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/09/S__4915213-1024x682.jpg)
ผู้ก่อตั้งพระธรรมทูตอาสาที่ส่งไปนี้ ไปฟังความคิดเห็นของท่าน ไปฟังปัญหาของท่าน ท่านส่งไปฟังปัญหาของเขา ไปฟังความคิดเห็นเขา ไปให้เขาปรับทุกข์ให้เราฟัง พอปรับทุกข์ให้เราฟังแล้ว ก็ถามท่านว่า ท่านอยากทำอะไร ท่านคิดว่า ท่านอยากทำไรอะไร อยากแก้ไขอย่างไร เสร็จแล้วเราก็ไปเป็นส่วนหนึ่งของการช่วยท่าน ในการทำในสิ่งที่ท่านอยากทำ เช่น การก่อตัวพระธรรมทูตอาสา ๕ จังหวัดชายแดนภาคใต้ ก็เป็นความต้องการของท่าน เป็นความต้องการที่ท่านอยากจะมีองค์กรที่มันเหนียวแน่นขึ้นมา แล้วทำอย่างไรท่านถึงจะทำงานร่วมกันได้ อย่างเช่นเชื่อมกันทำงานทั้งหมดใน ๕ จังหวัด มันเหมือนกับว่าในจังหวัดนี้ก็สามารถที่จะรู้ข่าวคราวในจังหวัดนั้น จังหวัดโน้น รู้ความเป็นไปได้ตลอด โดยเชื่อมกันแบบนี้ พูดภาษาเดียวกัน กินอาหารแบบเดียวกัน มีวัฒนธรรมแบบเดียวกัน การเป็นอยู่แบบเดียวกัน
![ขอขอบคุณ ภาพจาก พระธรรมทูตอาสา ๕ จังหวัดชายแดนใต้ สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศ](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/03/61-ไม่มีใครไร้คุณค่า-ถ้าเรายังรักกัน-1.jpg)
เพราะฉะนั้นวิธีคิดของความคิดในวิสัยทัศน์ หรือมุมมองของท่านก็คือว่า เอาคนในพื้นที่ เอาพระในพื้นที่ทำงานในที่ของท่าน ความรักหวงแหนในพื้นที่ ในท้องถิ่นมีทุนเดิมอยู่แล้ว ความต้องการอยากจะช่วยให้คนคลายทุกข์ คือตัวเองก็มีทุกข์อยู่แล้ว และก็เห็นคนอื่นทุกข์ คนของตัวเองก็มีปัญหาอยู่แล้ว เพราะอยู่ตรงนั้น ก็เห็นคนอื่นมีปัญหา เพราะฉะนั้นก็อยากช่วยแก้ปัญหา เพราะรู้ปัญหาและหาทางออกจากปัญหาได้อย่างเข้าใจและตรงประเด็นได้ดี
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/12/EBD4825E-C633-4121-9325-7D8F36224A8E-2-1024x696.jpg)
เจ้าประคุณสมเด็จฯ เป็นผู้ที่มีกิจพระศาสนาทุกลมหายใจ ขณะนั่งไปในรถ ท่านนึกอะไรได้เกี่ยวกับงานพระศาสนา ท่านก็จะบอกว่า ให้ช่วยจำด้วยนะ ถึงวัดแล้วเตือนท่านด้วย จากนั้นท่านจะทำโน้ตไว้ที่โต๊ะทำงานหน้าห้อง ซึ่งท่านเดินผ่านเข้าออกประจำ ให้มองเห็นได้ จากนั้น ถ้าท่านจะมอบหมายงานให้พระรูปใดไปจัดการ ท่านมักกล่าวว่า
“สั่งงานแล้ว ให้ปฏิบัติทันที ผลเป็นอย่างไร ต้องรายงานทุกครั้ง”
![เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถระ) อดีตประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช อดีตเจ้าอาวาสวัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2020/03/DSC_0675_resize-1.jpg)
เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถร) อดีตประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช ได้ปรารภถึงสถานการณ์ของสังคม มีความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว และสิ่งสำคัญ คือภัยคุกคามที่เกิดขึ้นต่อสังคมไทย โดยมุ่งไปที่สถาบันหลักของชาติ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของชนชาติไทย คือ สถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ อันมีความผูกพัน ประสานเป็น ๓ สถาบันหลักของชาติ เป็นฐานรองว่ารับให้คงความเป็นชาติไทยตลอดมา
ปัจจุบัน สังคมไทยมีความอ่อนแอ ผู้คนในชาติเกิดแนวคิดที่หลากหลาย มีข้อโต้แย้งกันมากขึ้น ประกอบกับสถานการณ์ของสังคม ที่ต้องต่อสู้ดิ้นรนทุกวิถีทาง จึงปรากฏประหนึ่งว่า ผู้คนในสังคมไม่เห็นความสำคัญของคุณธรรม จริยธรรมของพระพุทธศาสนา ว่าเป็นรากฐานเดิมของสังคมไทย จะทำอย่างไรที่จะพลิกฟื้นจิตใจแห่งพุทธะขึ้นมาได้ ที่จะเป็นศูนย์รวมแห่งดวงใจของชาวพุทธขึ้นมาได้ ด้วย ศีล สมาธิ และปัญญา อันจะนำจิตเราไปสู่ความเมตตากรุณาต่อกันอย่างแท้จริง ด้วยตระหนักว่า เราต่างเป็นพ่อแม่ พี่น้องและเพื่อนร่วมทุกข์ในสังสาารวัฏแห่งการเวียนว่ายตายเกิดด้วยกันทั้งหมดทั้งสิ้น เวลาที่เหลืออยู่บนโลกอันน้อยนิด จะได้ทำความเพียร หายใจเข้า-หายใจออกไปกับสติ จนกว่าจะเห็นสัจธรรมตามความเป็นจริงของสรรพสิ่งว่า ทุกอย่างเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป หรือแปรเปลี่ยนไปตลอดเวลา
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/12/LINE_ALBUM_เจ้าประคุณสมเด็จ_๒๓๐๑๑๑_37.jpg)
ทำอย่างไรให้เวลาอันมีค่านี้ เป็นเวลาแห่งการสร้างกุศลคุณงามความดี เป็นเวลาที่ลดละเลิกกิเลสทั้งหลายทั่งปวง เป็นเวลาแห่งการปฏิบัติธรรมได้ทุกที่ ทุกเวลา ทุกลมหายใจเข้าออก ที่ล้วนมีแต่อนิจจัง ทุกขัง และอนัตตาให้เราสัมผัสด้วยใจเราเอง
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/12/1147-วิสรุจน์-2-1024x682.jpg)
ร่องรอยความทรงจำแห่งอดีต
บอกเล่าปฏิปทาในการครองตน ครองคน ครองงาน
เพื่อจรรโลงความดีงาม ตามครรลอง “วิถีแห่งผู้นำ”
วิถีแห่งผู้นำ : สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถร) ๑๐๒ . สร้างพระสงฆ์ แสงสุดท้ายแห่งความมั่นคงของพระพุทธศาสนา ๑๐๓. แนวคิดในความคิดของหลวงพ่อสมเด็จฯ เรียบเรียงโดย พระครูอมรโฆสิต (ปรีชา สาเส็ง)
![พระครูอมรโฆสิต (ปรีชา สาเส็ง) และ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/03/1F850FDA-068B-47B1-9C99-0FB76DCBFA16-2999-1024x899.jpg)