เมื่อนึกย้อนไปตอนเด็กๆ ได้อ่านเรื่องราวของพระเวสสันดร เป็นเรื่องแรกในชีวิตของการศึกษาพระพุทธศาสนาโดยไม่รู้ตัวว่านี่คือหนึ่งในเรื่องสุดท้ายของทศชาติพระโพธิสัตว์ผู้บำเพ็ญเพียรมากว่า ๒๐ อสงไขย แสนมหากัป เพื่อที่จะค้นหาคำตอบของชีวิตในการที่จะออกจากทุกข์ในสังสารวัฏอย่างสิ้นเชิงในพระชาติสุดท้ายในเวลาต่อมา และตอนที่เจอหนังสือเล่มนี้อายุประมาณแปดเก้าขวบจากข้างบ้านซึ่งเป็นห้องแถวอยู่หน้าวัด เป็นหนังสือการ์ตูน อ่านไปก็ร้องไห้ไป อ่านแล้วอ่านอีกไม่เคยเบื่อเลย
และเมื่อได้อ่าน ปณิธานของพระพุทธเจ้า จากหนังสือ “ทศชาติ” โดย ญาณวชิระ หรือ พระราชกิจจาภรณ์ (เทอด ญาณวชิโร) จัดพิมพ์เป็นครั้งแรกโดย กองทุนพุทธานุภาพ ในปี พ.ศ.๒๕๔๙และพิมพ์ต่อเนื่องทุกปีมาจนถึงครั้งที่ ๘ ในปี พ.ศ.๒๕๕๗เล่มนี้ ซึ่งมีความหนาถึง ๗๔๘ หน้า ก็ยิ่งทำให้เข้าใจวิถีของพระโพธิสัตว์มากขึ้นดังคำโปรยบนปกว่า
“ขุนเขาย่อมมีวันทะลาย
สายน้ำย่อมมีวันเปลี่ยนทาง
แต่ปณิธานของมหาบุรุษไม่เปลี่ยนแปลง”
รำลึกวันวาน… มโนปณิธาน พระราชกจจาภรณ์ (เทอด ญาณวชิโร) จึงกลับมา เพื่อเรียนรู้หัวใจพระโพธิสัตว์ที่เข้มแข็ง พร้อมเผชิญวิกฤติในชีวิตด้วยความเมตตา กรุณา และขันติธรรม
“ลมหายใจพระโพธิสัตว์”
จากหนังสือ “ทศชาติ”
ปณิธานมหาบุรุษไม่เปลี่ยนแปลง
โดย มนสิกุล โอวาทเภสัชช์
“กองทุนพุทธานุภาพ” เขียนไว้ในคำนำตอนหนึ่งว่า “ทศชาติ เป็นเรื่องราวการบำเพ็ญบารมีในอดีตชาติของพระพุทธเจ้า ขณะยังเป็นพระโพธิสัตว์ เกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน เป็นมนุษย์สามัญชน จนเป็นถึงพระมหากษัตริย์ แต่ละชาติทรงบำเพ็ญบารมีแต่ละอย่าง ด้วยจิตใจที่เด็ดเดี่ยว มีพระปณิธานที่แน่วแน่ ชีวิตในอดีตของพระพุทธเจ้าที่ปรากฏอยู่ในทศชาติ จึงเป็นชีวิตที่น่าศึกษายิ่ง ”
และเมื่อเปิดอ่านคำนำของท่านพระอาจารย์ “ญาณวชิระ” หรือ ท่านเจ้าคุณอาจารย์พระราชกิจจาภรณ์ ในครั้งนั้น ซึ่งเป็นผู้เขียน ท่านเป็นพระอาจารย์ที่เคารพรักและเป็นที่ศรัทธาเหนือเศียรเกล้าของข้าพเจ้า ด้วยความเป็นพระสุปฏิปันโนของท่านที่เพียบพร้อมไปด้วยวัตรปฏิบัติอันงดงามตามหลักพระธรรมวินัย โดยมีครูบาอาจารย์ที่เป็นทั้งพระป่าและพระบ้าน เมื่อท่านพระอาจารย์เขียนเรื่องนี้ขึ้นมาจากพระไตรปิฎกหลายฉบับจึงทำให้เห็นภาพชีวิตของพระโพธิสัตว์เป็นมนุษย์แท้ๆ มีลมหายใจ
ดังที่ท่านพระอาจารย์ญาณวชิระเขียนไว้ในคำนำผู้เขียนตอนหนึ่งว่า “ทศชาติ เป็นเรื่องราว ในอดีตชาติของพระพุทธเจ้า ขณะที่พระองค์กำลังบำเพ็ญบารมี เพื่อบรรลุพระโพธิญาณ และเป็นเรื่องราวทางพระพุทธศาสนาที่ชาวโลก ไม่เฉพาะแต่คนไทย รู้จักมากที่สุดเรื่องหนึ่ง บรรพบุรุษไทยในอดีต ได้นำทศชาติมาเขียนเป็นจิตรกรรมฝาผนังพระอุโบสถตามวัดต่างๆ บอกเล่าเรื่องราวให้ลูกหลานได้ศึกษาเส้นทางชีวิตมหาบุรุษ ผู้ที่จะเกิดมาเป็นพระศาสดาเอกของโลก
“หลายปีมาแล้ว ผู้เขียนชอบไปนั่งในพระอุโบสถ ดูภาพจิตกรรมฝาผนัง วันแล้ววันเล่าไม่รู้จักอิ่ม ความงดงามของภาพจิตรกรรม ดึงผู้เขียนให้จมลึกลงไป สู่เหตุการณ์และเรื่องราวที่เกิดขึ้นในอดีต ตามภาพจิตรกรรม ทั้งงดงาม และเอิบอิ่ม
“ค่ำคืนวันหนึ่ง เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ได้ปรารภถึงเรื่องอยากให้มีหนังสือทศชาติที่อ่านง่าย และเหมาะสมกับสมัยปัจจุบัน พร้อมกับส่งหนังสือให้เล่มหนึ่ง
“วันเวลาล่วงเลยมาจนถึงต้นปีพุทธศักราช ๒๕๔๙ ผู้เขียนเริ่มเปิดพระไตรปิฎกและอรรถกถาออกอ่าน แล้วผู้เขียนก็จมหายไปกับเรื่องราวที่ยิ่งใหญ่ ในอดีตชาติของพระพุทธเจ้า บางเรื่องราวดูเจ็บปวดหนักหน่วงในชีวิตมนุษย์ จนไม่น่าเชื่อว่า จะมีชีวิตเช่นนี้อยู่จริงบนโลก บางเรื่องดูงดงาม บางเรื่องราวดูเหงาเศร้า แต่ทั้งหมดเต็มไปด้วยพลังแห่งความเพียรพยายามของมหาบุรุษเอกของโลก
“พระพุทธเจ้าทรงเป็นมนุษย์
โดยเลือดเนื้อและชีวิตอย่างมนุษย์ทั่วไป แต่สูงส่งยิ่งด้วยพระปัญญาธิคุณ
พระบริสุทธิคุณ และพระกรุณาธิคุณเหนือมนุษย์และเทวดาทุกผู้ทุกนาม
“ผู้เขียนพยายามเก็บความจากพระไตรปิฎก
และอรรถกถาให้ได้มากที่สุด เท่าที่จะทำได้ แล้วนำมาจัดเรียงหัวข้อใหม่ เพื่อให้น่าสนใจและชวนติดตามมากขึ้น
โดยได้เชื่อมโยงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในสมัยพุทธกาลไว้ด้วย”
สัปดาห์หน้าจะค่อยๆ เล่าเรื่องลมหายใจของพระโพธิสัตว์ อดีตชาติของพระพุทธเจ้า จากหนังสือ ตามรอย “ทศชาติ ปณิธานมหาบุรุษไม่เปลี่ยนแปลง” โดยพระอาจารย์ญาณวชิระหรือ ท่านอาจารย์เจ้าคุณพระราชกิจจาภรณ์ (เทอด ญาณวชิโร) ในครั้งนั้นกันต่อ เพื่อเป็นแรงบันดาลใจในการใช้ชีวิตและลมหายใจในวันนี้ให้มีคุณค่า อย่างชนิดที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า “แม้มีชีวิตอยู่เพียงราตรีเดียวก็น่าชม”
รำลึกวันวาน… มโนปณิธาน พระราชกิจจาภรณ์ (เทอด ญาณวชิโร)
หน้าธรรมวิจัย นสพ.คมชัดลึก วันอังคารที่ ๒๗ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๖๒
“ลมหายใจพระโพธิสัตว์”จากหนังสือ “ทศชาติ” ปณิธานมหาบุรุษไม่เปลี่ยนแปลง
โดย มนสิกุล โอวาทเภสัชช์
