ปุจฉาจากผู้อ่าน : ถ้าความทุกข์มาจากความอยาก แล้วความอยากเกิดจากอะไรล่ะ?
วิสัชนาโดย พระมหาขวัญชัย กิตติเมธี
กราบขอบพระคุณ ภาพถ่ายโดยพระมหาปฐมพงศ์ ญาณวํโส จริยธรรมแชนแนล สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศฯ
: การอธิบายเรื่องความทุกข์ในพระพุทธศาสนามีพระสูตรสำคัญอยู่ ๒ พระสูตรคือ คำอธิบายทุกข์ในธัมมจักกัปปวัตตนสูตรที่ว่า ทุกข์คือขันธ์ ๕ หรือชีวิตนั้นเองเป็นความทุกข์ ส่วนเหตุเกิดทุกข์ (สมุทัย) ก็คือตัณหา คือความอยาก (ตัณหา)
กราบขอบพระคุณ ภาพปฏิจจสมุปบาท โดย ท่านอาจารย์พุทธทาสภิกขุ
และ ๒. คำอธิบายทุกข์ในปฏิจจสมุปบาทสูตร ซึ่งอธิบายผ่านวงจร โดยจะพบว่าความอยากเกิดจากคำอธิบายเหล่านี้ ผ่านการหมุนวนเป็นวงกลมตามนี้คือ
“เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย สังขารจึงมี
เพราะสังขารเป็นปัจจัย วิญญาณจึงมี
เพราะวิญญาณเป็นปัจจัย นามรูปจึงมี
เพราะนามรูปเป็นปัจจัย สฬายตนะจึงมี
เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัย ผัสสะจึงมี
เพราะผัสสะเป็นปัจจัย เวทนาจึงมี
เพราะเวทนาเป็นปัจจัย ตัณหาจึงมี
เพราะตัณหาเป็นปัจจัย อุปาทานจึงมี
เพราะอุปาทานเป็นปัจจัย ภพจึงมี
เพราะภพเป็นปัจจัย ชาติจึงมี
เพราะชาติเป็นปัจจัย ชรา มรณะ โสกะ(ความเศร้าโศก) ปริเทวะ (ความคร่ำครวญ) ทุกข์(ความทุกข์กาย) โทมนัส(ความทุกข์ใจ) และอุปายาส(ความคับแค้นใจ) จึงมีความเกิดขึ้นแห่งกองทุกข์ทั้งมวลนี้”
ฉะนั้น หากถามว่า ตัณหาเกิดจากอะไร คำตอบคือว่า เกิดจากอุปาทาน คือ ความยึดมั่นถือว่าว่าเป็นตัวเป็นตน เป็นของเราของเขา หรือหากจะย้อนเป็นถึงตอนต้นว่าอวิชชามีเพราะอะไรก็จะวนมาจุดสิ้นสุดว่า อวิชชามาจากชรา มรณะ… วนกลับมาเช่นนี้ไม่สิ้นสุด จึงเป็นอันเข้าใจได้ว่า วงจรนี้ทำให้เกิดทุกข์
พระมหาขวัญชัย กิตติเมธี
