![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/03/B8752EC9-4E17-4EB7-80C8-7A896BC46DC988-683x1024.jpg)
“ลูกผู้ชายต้องบวช”
(ตอนที่ ๔๒) บรรพ์ที่ ๗ “สิ่งที่พระภิกษุผู้บวชใหม่ควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับอภิสมาจาร” คือ วินัยส่วนที่เป็นขนบธรรมเนียม ตอน “เภสัช ๕ , เดรัจฉานวิชา, อโคจร และพระพุทธานุญาตพิเศษ ”
เรียบเรียงโดย พระอาจารย์ญาณวชิระ (เทอด ญาณวชิโร) พระราชกิจจาภรณ์ ในขณะนั้น
![กราบขอบพระคุณ ภาพถ่ายโดย พระมหาปฐมพงศ์ ญาณวํโส จริยธรรมแชนแนล สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศฯ](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/03/DSC027449999-1024x683.jpg)
จริยธรรมแชนแนล สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศฯ
เภสัช ๕
เภสัช ที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตไว้ให้พระภิกษุฉันได้หลังเที่ยง เพื่อไม่ให้เกิดความลำบากจนเกินไป มี ๕ คือ
เนยใส
เนยข้น
น้ำมัน
น้ำผึ้ง
น้ำอ้อย
นอกจากนั้น ยังมีผลไม้ที่ทรงอนุญาตให้พระภิกษุฉันเป็นเภสัชหลังเที่ยงได้ คือ สมอ และ มะขามป้อม เนื่องจากสมอและมะขามป้อมฉันเป็นยาระบายช่วยระบบขับให้ถ่ายได้ดี หากพระภิกษุระบบขับถ่ายดี สุขภาพก็จะดีตามไปด้วย ทำให้เป็นผู้มีโรคน้อย หากไม่มีสมอและมะขามป้อมจะใช้ผลไม้ หรือพืชอย่างอื่นที่ให้รสอย่างสมอและมะขามป้อมได้
ดิรัจฉานวิชา
วิชาที่พระพุทธเจ้าทรงห้ามพระภิกษุศึกษาเล่าเรียน เรียกว่า “ดิรัจฉานวิชา” เพราะเป็นวิชาที่ทำให้คนหลงใหลสามารถใช้หลอกลวงผู้อื่นได้ ท่านแยกไว้ ๕ ประเภท คือ
๑. วิชาทำเสน่ห์ เพื่อให้ชายหญิงรักกัน
๒. วิชาทำให้ผู้อื่นถึงความวิบัติ
๓. วิชาใช้ภูตผีอวดฤทธิ์เดชต่างๆ
๔. วิชาทำนายทายทัก เช่น รู้หวยว่าจะออกอะไร
๕. วิชาที่ทำให้หลงงมงาย เช่น หุงปรอทให้มีอิทธิฤทธิ์ หุงเงินหรือทองแดงให้เป็นทอง
อโคจร
บุคคลก็ดี สถานที่ก็ดีที่พระภิกษุไม่ควรไป เรียกว่า “อโคจร”
เหตุที่พระภิกษุไม่ควรไป เพราะสถานที่ดังกล่าวเป็นสถานที่ซึ่งสังคมยอมรับว่าไม่ดีไม่งาม แม้ชาวบ้านไปก็เป็นการไม่ดีไม่งาม เช่น ชาวบ้านไปสถานบริการทางเพศ ไปเข้าผับเข้าบาร์ ไปเข้าโรงฝิ่น โรงกัญชา ก็ไม่สมควร ถูกมองว่าเป็นคนไม่ดีมีความประพฤติไม่เรียบร้อย ไม่จำต้องกล่าวถึงพระภิกษุจะต้องไปยังสถานที่นั้นๆ เมื่อไปแล้วก็จะถูกตำหนิติเตียนได้ พระพุทธองค์จึงทรงห้ามไม่ให้ไป แต่ไม่ได้ทรงห้ามไม่ให้คบหาตามความเหมาะสม
ส่วนสถานที่ใดที่สุภาพบุรุษชนไปได้ตามปกติ ไม่เป็นโทษ เป็นสถานที่ใดที่ชาวบ้านไปได้ สถานที่นั้นไม่จัดว่าเป็นอโคจร สถานที่ใดเป็นที่รังเกียจของสุภาพบุรุษชน สถานที่นั้นเรียกว่า อโคจร มี ๖ คือ
๑. หญิงแพศยา หญิงที่หากินทางกามทุกชนิด ทั้งเปิดเผยและไม่เปิดเผย เพราะจะทำให้เกิดข้อรังเกียจแก่สหธรรมิกด้วยกัน ตลอดจนบุคคลโดยทั่วไป
๒. หญิงหม้าย หญิงที่สามีตาย หรือหย่าขาด เพราะจะทำให้เกิดข้อครหาได้
๓. สาวเทื้อ หมายเอาหญิงโสดที่ไม่ได้แต่งงาน อยู่ลำพังตน พระภิกษุไม่ควรไปมาหาสู่
๔. พระภิกษุณี ถึงแม้ภิกษุณีจะเป็นผู้ประพฤติธรรมด้วยกันก็ตาม ยังมีข้อกำหนดในการไปมาหาสู่
๕. บัณเฑาะก์ บุรุษที่ถูกตอน หรือคนที่ผ่าตัดแปลงเพศ ที่ทรงห้ามเพราะคนเหล่านี้จิตไม่ปกติ หากพระภิกษุไปอาจจะเกิดอันตรายต่อภาวะความเป็นพระภิกษุได้
๖. ร้านสุรา (บาร์เบียร์) โรงกลั่นสุรา หรือร้านฝิ่น โรงฝิ่น ตลอดจนแหล่งมั่วสุมอื่นๆ
พระพุทธานุญาตพิเศษ
แม้จะมีสิกขาบทที่พระพุทธองค์ทรงบัญญัติห้ามไว้ไม่ให้พระภิกษุล่วงละเมิด แต่ก็มีบางข้อที่ทรงยกเว้นไว้เป็นกรณีพิเศษสำหรับถิ่นที่จำเป็น และในเวลาที่อาพาธ
ทรงอนุญาตเฉพาะเวลาเจ็บป่วย
ทรงอนุญาตยามหาวิกัฏ ๔ มูตร คูถ เถ้าไฟ ดิน สำหรับพระภิกษุผู้ถูกงูกัด แม้ไม่ได้รับประเคน ก็ฉันได้ ไม่เป็นอาบัติ
น้ำข้าวใส น้ำต้มข้าวใสที่ไม่มีกาก และน้ำเนื้อต้มที่ไม่มีกาก ทรงอนุญาตสำหรับพระภิกษุอาพาธที่ต้องได้อาหารในวิกาล เนื่องจากยาบางชนิดต้องฉันหลังอาหาร พระพุทธองค์จึงทรงอนุญาตน้ำข้าวใส น้ำต้มข้าวที่ไม่มีกาก และน้ำเนื้อต้มไว้สำหรับพระภิกษุอาพาธ ในปัจจุบันน้ำซุบต่างๆ น่าจะอนุโลมเข้ากับน้ำเนื้อต้มนี้
ทรงอนุญาตเฉพาะบุคคล
ทรงอนุญาตอาหารที่เรอ อวกถึงลำคอแล้วกลืนกลับเข้าไป สำหรับพระภิกษุผู้มักเรออวก ไม่เป็นอาบัติเพราะฉันอาหารในเวลาวิกาล
![](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/03/DSC02752999-1024x683.jpg)
จริยธรรมแชนแนล สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศฯ
ทรงอนุญาตเฉพาะถิ่น
ให้อาบน้ำได้เป็นนิตย์ในถิ่นที่หาน้ำได้ง่าย
ใส่รองเท้า ๔ ชั้นได้ในชนบทห่างไกล ที่มีความกันดาร เต็มไปด้วยหนาม และกรวดทรายแหลมคม
![ธรรมนิพนธ์เรื่อง "ลูกผู้ชายต้องบวช" เรียบเรียงโดย พระอาจารย์ญาณวชิระ (เทอด ญาณวชิโร) พระราชกิจจาภรณ์ ในขณะนั้น /ที่ปรึกษา พระเทพรัตนมุนี ,พระครูอมรโฆสิต (ปรีชา สาเส็ง) และ พระมหาธีระศักดิ์ ธีรปญฺโญ/ภาพถ่าย : พระมหาปฐมพงศ์ ญาณวํโส /แบบปก - รูปเล่ม : พระมหาเดชา ปญฺญาคโม และ พระมหาสมบัติ ภูริปญฺโญ /บรรณาธิการ : พระมหาขวัญชัย กิตฺติเมธี และ มนสิกุล โอวาทเภสัชช์ /ผู้อุปถัมภ์การจัดพิมพ์ โตโยต้าบัสส์ จำกัด/ จัดพิมพ์โดย สถาบันพัฒนาพระวิทยากร วัดสระเกศฯ กรุงเทพมหานคร (ฉบับธรรมทาน)](https://www.manasikul.com/wp-content/uploads/2022/03/48F097BD-C850-4528-A6FC-ADFE14376D62-1024x683.jpg)