“ลูกผู้ชายต้องบวช”
(ตอนที่ ๔๒) บรรพ์ที่ ๗ “สิ่งที่พระภิกษุผู้บวชใหม่ควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับอภิสมาจาร” คือ วินัยส่วนที่เป็นขนบธรรมเนียม ตอน “เภสัช ๕ , เดรัจฉานวิชา, อโคจร และพระพุทธานุญาตพิเศษ ”
เรียบเรียงโดย พระอาจารย์ญาณวชิระ (เทอด ญาณวชิโร) พระราชกิจจาภรณ์ ในขณะนั้น
จริยธรรมแชนแนล สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศฯ
เภสัช ๕
เภสัช ที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตไว้ให้พระภิกษุฉันได้หลังเที่ยง เพื่อไม่ให้เกิดความลำบากจนเกินไป มี ๕ คือ
เนยใส
เนยข้น
น้ำมัน
น้ำผึ้ง
น้ำอ้อย
นอกจากนั้น ยังมีผลไม้ที่ทรงอนุญาตให้พระภิกษุฉันเป็นเภสัชหลังเที่ยงได้ คือ สมอ และ มะขามป้อม เนื่องจากสมอและมะขามป้อมฉันเป็นยาระบายช่วยระบบขับให้ถ่ายได้ดี หากพระภิกษุระบบขับถ่ายดี สุขภาพก็จะดีตามไปด้วย ทำให้เป็นผู้มีโรคน้อย หากไม่มีสมอและมะขามป้อมจะใช้ผลไม้ หรือพืชอย่างอื่นที่ให้รสอย่างสมอและมะขามป้อมได้
ดิรัจฉานวิชา
วิชาที่พระพุทธเจ้าทรงห้ามพระภิกษุศึกษาเล่าเรียน เรียกว่า “ดิรัจฉานวิชา” เพราะเป็นวิชาที่ทำให้คนหลงใหลสามารถใช้หลอกลวงผู้อื่นได้ ท่านแยกไว้ ๕ ประเภท คือ
๑. วิชาทำเสน่ห์ เพื่อให้ชายหญิงรักกัน
๒. วิชาทำให้ผู้อื่นถึงความวิบัติ
๓. วิชาใช้ภูตผีอวดฤทธิ์เดชต่างๆ
๔. วิชาทำนายทายทัก เช่น รู้หวยว่าจะออกอะไร
๕. วิชาที่ทำให้หลงงมงาย เช่น หุงปรอทให้มีอิทธิฤทธิ์ หุงเงินหรือทองแดงให้เป็นทอง
อโคจร
บุคคลก็ดี สถานที่ก็ดีที่พระภิกษุไม่ควรไป เรียกว่า “อโคจร”
เหตุที่พระภิกษุไม่ควรไป เพราะสถานที่ดังกล่าวเป็นสถานที่ซึ่งสังคมยอมรับว่าไม่ดีไม่งาม แม้ชาวบ้านไปก็เป็นการไม่ดีไม่งาม เช่น ชาวบ้านไปสถานบริการทางเพศ ไปเข้าผับเข้าบาร์ ไปเข้าโรงฝิ่น โรงกัญชา ก็ไม่สมควร ถูกมองว่าเป็นคนไม่ดีมีความประพฤติไม่เรียบร้อย ไม่จำต้องกล่าวถึงพระภิกษุจะต้องไปยังสถานที่นั้นๆ เมื่อไปแล้วก็จะถูกตำหนิติเตียนได้ พระพุทธองค์จึงทรงห้ามไม่ให้ไป แต่ไม่ได้ทรงห้ามไม่ให้คบหาตามความเหมาะสม
ส่วนสถานที่ใดที่สุภาพบุรุษชนไปได้ตามปกติ ไม่เป็นโทษ เป็นสถานที่ใดที่ชาวบ้านไปได้ สถานที่นั้นไม่จัดว่าเป็นอโคจร สถานที่ใดเป็นที่รังเกียจของสุภาพบุรุษชน สถานที่นั้นเรียกว่า อโคจร มี ๖ คือ
๑. หญิงแพศยา หญิงที่หากินทางกามทุกชนิด ทั้งเปิดเผยและไม่เปิดเผย เพราะจะทำให้เกิดข้อรังเกียจแก่สหธรรมิกด้วยกัน ตลอดจนบุคคลโดยทั่วไป
๒. หญิงหม้าย หญิงที่สามีตาย หรือหย่าขาด เพราะจะทำให้เกิดข้อครหาได้
๓. สาวเทื้อ หมายเอาหญิงโสดที่ไม่ได้แต่งงาน อยู่ลำพังตน พระภิกษุไม่ควรไปมาหาสู่
๔. พระภิกษุณี ถึงแม้ภิกษุณีจะเป็นผู้ประพฤติธรรมด้วยกันก็ตาม ยังมีข้อกำหนดในการไปมาหาสู่
๕. บัณเฑาะก์ บุรุษที่ถูกตอน หรือคนที่ผ่าตัดแปลงเพศ ที่ทรงห้ามเพราะคนเหล่านี้จิตไม่ปกติ หากพระภิกษุไปอาจจะเกิดอันตรายต่อภาวะความเป็นพระภิกษุได้
๖. ร้านสุรา (บาร์เบียร์) โรงกลั่นสุรา หรือร้านฝิ่น โรงฝิ่น ตลอดจนแหล่งมั่วสุมอื่นๆ
พระพุทธานุญาตพิเศษ
แม้จะมีสิกขาบทที่พระพุทธองค์ทรงบัญญัติห้ามไว้ไม่ให้พระภิกษุล่วงละเมิด แต่ก็มีบางข้อที่ทรงยกเว้นไว้เป็นกรณีพิเศษสำหรับถิ่นที่จำเป็น และในเวลาที่อาพาธ
ทรงอนุญาตเฉพาะเวลาเจ็บป่วย
ทรงอนุญาตยามหาวิกัฏ ๔ มูตร คูถ เถ้าไฟ ดิน สำหรับพระภิกษุผู้ถูกงูกัด แม้ไม่ได้รับประเคน ก็ฉันได้ ไม่เป็นอาบัติ
น้ำข้าวใส น้ำต้มข้าวใสที่ไม่มีกาก และน้ำเนื้อต้มที่ไม่มีกาก ทรงอนุญาตสำหรับพระภิกษุอาพาธที่ต้องได้อาหารในวิกาล เนื่องจากยาบางชนิดต้องฉันหลังอาหาร พระพุทธองค์จึงทรงอนุญาตน้ำข้าวใส น้ำต้มข้าวที่ไม่มีกาก และน้ำเนื้อต้มไว้สำหรับพระภิกษุอาพาธ ในปัจจุบันน้ำซุบต่างๆ น่าจะอนุโลมเข้ากับน้ำเนื้อต้มนี้
ทรงอนุญาตเฉพาะบุคคล
ทรงอนุญาตอาหารที่เรอ อวกถึงลำคอแล้วกลืนกลับเข้าไป สำหรับพระภิกษุผู้มักเรออวก ไม่เป็นอาบัติเพราะฉันอาหารในเวลาวิกาล
จริยธรรมแชนแนล สำนักงานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแห่งสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย์ วัดสระเกศฯ
ทรงอนุญาตเฉพาะถิ่น
ให้อาบน้ำได้เป็นนิตย์ในถิ่นที่หาน้ำได้ง่าย
ใส่รองเท้า ๔ ชั้นได้ในชนบทห่างไกล ที่มีความกันดาร เต็มไปด้วยหนาม และกรวดทรายแหลมคม
