ติดตามการเดินเท้าจาริกธรรมไปทั่วโลกด้วยบาตรเพียงใบเดียว…
ใน บาตรเดียวท่องโลก โดย พระพิทยา ฐานิสสโร
พรรษานี้ที่… อรุณาจัล
ณ รัฐอรุณาจัลประเทศ (Arunachal Pradesh) …
แสงแรกแห่งอาทิตย์ของอินเดียเวลาตีสี่ ดวงอาทิตย์ขึ้นแล้ว ที่นี่สมบูรณ์ด้วยทรัพยากรทางธรรมชาติที่บริสุทธิ์ เป็นรัฐที่ห่างไกลการดูแลช่วยเหลือ จึงเป็นความต้องการครอบครองของรัฐบาลอินเดีย และเป็นที่ต้องการของจีน ณ รัฐแห่งนี้ประกอบชนเผ่ามากมายที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม หน้าตาของผู้คนแถวนี้ที่ละม้ายคล้ายไปทางอินเดียมีจำนวนไม่มากนัก ส่วนใหญ่จะมาทางพม่า ไทย กะเหรี่ยงและทิเบต ซึ่งบรรพบุรุษของพวกเขาส่วนใหญ่อพยพมาจากชายแดนเนปาลพม่าทิเบตและภูฏาน
ตั้งแต่วันแรกที่มาถึงหมู่บ้านใหญ่ บีจอยปูร์ อรุณาจัล จนถึงวันนี้ฝนตกเกือบทั้งวันและฝนตกทุกวันติดต่อกันสิบวัน ทำให้อากาศเย็นสบายกำลังดี แต่ในช่วงเวลาที่ฝนไม่ตกอากาศก็อบอ้าวพอสมควร ถ้านั่งใต้ต้นไม้ก็ยังเย็นสบายอยู่ ทำให้ทุกพื้นที่ในแถบนี้เขียวขจีมองไกลสุดลูกหูลูกตา ถนนลูกรังที่เป็นดินโคลนเกือบทุกเส้นทาง มีหลุมบ่อตามท้องถนน คนที่นี่ส่วนใหญ่จึงใช้จักรยานมอเตอร์ไซด์
และถ้าเห็นพระสงฆ์กำลังเดินอยู่เขาจะจอดรถรอ หรือลงจากรถจักรยานเดินจูงรถเดินผ่านพระไปก่อนจึงปั่นจักรยานต่อไป
นานๆจะเห็นรถยนต์สักคัน มีเสาไฟฟ้าแต่ไม่มีไฟฟ้าให้ใช้เกือบทั้งวัน ไฟดับมากกว่าติดไฟ ประมาณว่า ไฟติดสองชั่วโมงติดต่อกันถือว่าโชคดีสำหรับคนต้องการใช้ไฟฟ้า
คนที่นี่ส่วนใหญ่เป็นชาวจั๊กม่าที่มีชีวิตประจำวันที่เรียบง่ายด้วยการทำนาปลูกข้าว ปลูกหมาก ไร่ชา หาปลา หาของป่าฯลฯ คืออาชีพหลักของคนแถวนี้ บ้านเล็กๆ สานด้วยไม้ไผ่มุงหลังคาจากใบปาล์ม หรือ สังกะสีมีให้เห็นทั่วไป อาหารที่นี่อุดมสมบูรณ์ หน่อไม้ผักที่หาได้จากป่าและปลูกกินเอง ผักผลไม้ทุกอย่างปลอดสารพิษเกือบร้อยเปอร์เซ็นต์
งานบุญใดๆ ผู้ชายมาทำบุญฟังธรรมจำนวนมากกว่าครึ่งหนึ่งของจำนวนผู้หญิงซึ่งถือว่ามากกว่าที่อื่นๆ เท่าที่เคยประสบในหลายๆ ที่ งานบุญฉลองวัดใหม่ประดับตกแต่งอย่างเรียบง่ายสงบ และแทบไม่มีค่าใช้จ่ายใดๆ พิเศษ
ทุกคนต่างช่วยกันสละในสิ่งที่ตนมี ญาติโยมแต่ละคนนำสิ่งของอาหารที่ต้องการถวาย เปรียบเสมือนทุกคนล้วนทำหน้าที่เป็นเจ้าภาพ พระ ๓-๔ รูปจะแสดงธรรมอย่างต่อเนื่อง เมื่อรูปนี้แสดงธรรมเสร็จ รูปถัดไปก็แสดงธรรมต่อ ใช้เวลารวมเกือบ ๓ ชั่วโมงติดต่อกันไม่ได้หยุดพัก ญาติโยมให้ความสนใจนั่งฟังธรรมอย่างปรกติ
ตกค่ำมีการร่วมจุดเทียน ๘๔,๐๐๐ เล่มรอบวัด เป็นการเสร็จกิจกรรมทุกอย่าง ทุกกิจกรรมสิ้นเปลืองน้อยมาก ไม่มีมหรสพ ไม่มีการขายของ รวมทั้งไม่มีอบายมุขใดๆ
เด็กๆ ก็วิ่งเล่นกันตามประสา และดูมีความสุขมากเมื่อถึงเวลาที่ต้องจุดเทียน ญาติโยมทำกิจกรรมอยู่ด้วยกันที่วัดทั้งวันตั้งแต่เช้าจรดค่ำ ทุกคนร่วมแรงร่วมใจต่างช่วยกันคนละไม้คนละมือ งานทุกงานผ่านไปด้วยดี ทั้งก่อนเริ่มงาน และหลังงานเลิก วัดสะอาดเรียบร้อยกลับสู่สภาพเดิม ไม่มีใครจ้างใครให้ทำ แต่พร้อมใจอาสาจะทำด้วยความสุข
ญาติโยมในแต่ละหมู่บ้านที่อยู่ในละแวกวัดจะผลัดเปลี่ยนเวียนกันมาถวายอาหารพระและดูแลความเรียบร้อย ทำความสะอาดภายในวัดจนเสร็จเรียบร้อยแล้วจึงกลับบ้าน ในทุกๆวันที่วัดแห่งนี้ยังไม่มีน้ำประปา คนที่ทำหน้าที่ในแต่ละวันจะปั้มน้ำจากที่ปั้มด้วยมือแบกมาใส่ในห้องน้ำจนเต็มทั้งสี่ห้อง อุบาสิกา อุบาสก ทั้งเด็กผู้ใหญ่มีความสุขที่ได้ทำหน้าที่นี้ทุกครั้งที่มาวัด ไม่ว่าพระจะอยู่ที่ไหนจะต้องไปกราบพระ ถ้าเป็นอุบาสกจะมากราบเท้าโดนที่มือและศีรษะมาสัมผัสเท้าพระชาวพุทธที่นี่ให้ความเคารพดูแลพระเอาใจใส่อย่างเต็มที่สุดกำลังสูงมาก และชาวบ้านก็แวะเวียนมาสนทนาธรรมกับพระสม่ำเสมอ
ทุกครัวเรือนมีกินใช้อย่างอุดมสมบูรณ์แต่แทบไม่มีเครื่องใช้ไฟฟ้าเครื่องอำนวยความสะดวกใดๆ จะมีก็แต่พัดลม ถ้าโชคดีมีการจ่ายกระแสไฟฟ้ามา ซึ่งไม่สามารถคาดการณ์ได้เลยชาวบ้านที่นี่รู้สึกเคยชินกับสิ่งที่ปรากฏอยู่ บางครัวเรือนที่มีรายได้มากพอก็จะมีเครื่องปั่นไฟ สำหรับครอบครัวที่มีรายได้พอเลี้ยงครอบครัวไม่เหลือมากมายก็อยู่อย่างพอเพียง ทำให้ไม่มีรถยนต์หรือรถจักรยานยนต์ให้เห็น ด้วยสภาพถนนเป็นหลุมเป็นบ่อด้วย ทุกอย่างเป็นเหตุปัจจัยซึ่งกันและกัน มากนานๆ จะมีรถสักคันผ่านมา ส่งผลให้เดินสบายสะดวก แม้ไม่มีทางเท้าและอากาศบริสุทธิ์
ในข้อจำกัดหลายอย่างที่ไม่สามารถทำให้เกิดการพัฒนาความสะดวกสบายทางวัตถุได้มาก ชาวบ้านที่นี่จึงมีเวลาที่อยู่กับตัวเองและใช้ชีวิตร่วมกัน พูดคุยอาสา รวมตัวทำกิจกรรมกลุ่มได้ไม่ยาก โดยไม่ต้องรีบร้อน หรือต้องไปทำอย่างอื่นต่อ ทำให้ไม่เพียงรู้จักกันเฉพาะเพื่อนบ้านแต่จะรู้จักกันทั้งหมู่บ้านและอาจรู้จักคนที่อาศัยหมู่บ้านใกล้เคียงช่วยเหลือพึ่งพาอาศัยกันได้ ไม่มีความเครียดความกดดันชีวิต ไม่ซับซ้อน มีความสามัคคีเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ความเอื้ออาทรเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ความอดทนอ่อนน้อมถ่อมตนมีมากเป็นปรกติ
ในสิ่งขาดกลับมีความเหลือเฟือ แต่คนที่นี่ส่วนใหญ่ก็มองหาไขว่คว้าความเจริญสะดวกสบายทางวัตถุเท่าที่จะทำได้แบบไม่เกินกำลังจนต้องมีหนี้สิน รอยยิ้มความจริงใจจากข้างในและทุ่มเทอย่างสุดใจที่จะช่วยเหลือผู้อื่นเป็นสิ่งที่ง่ายที่จะหาได้จากชุมชนแห่งนี้
เมื่อมีโอกาสพูดคุยกับพวกเขาจะย้ำให้เขาเห็นเสมอว่าพวกเราที่นี่อาจไม่สามารถเห็นคุณค่าในสิ่งที่เรามี เราเป็นอยู่ในขณะนี้ แต่ขอให้มั่นใจว่า เราเป็นชุมชนหนึ่งที่มีความสุขสงบมีความสามัคคีเคารพนับถือกันและกันมากกว่าคนที่อาศัยอยู่ในประเทศที่เจริญทางวัตถุหลายๆประเทศที่เราเห็นที่เกือบทุกอย่างต้องใช้เงินซื้อทุกอย่าง
พวกเราที่นี่อาจอาศัยบ้านหลังเล็กๆไม่แข็งแรงต้องนอนรวมกัน ไม่มีพัดลมแต่เราได้พักผ่อนเต็มที่ทุกวัน หลับเป็นปรกติ กินข้าวอิ่มทุกมื้ออย่างพร้อมหน้าไม่เฉพาะกับครอบครัวแต่อาจะมีญาติพี่น้องเพื่อนบ้านร่วมด้วย นั่งเล่นคุยกันสนทนากันได้ทุกเรื่อง ได้ทำสิ่งต่างๆ ร่วมกัน
เราคงเข้าใจยากว่าทำไมเขาเหล่านั้นไม่มีความสุข เขาเองก็อาจเข้าใจยากว่าอยู่อย่างเราจะสุขอย่างไร เพราะเงินคือปัจจัยหลักที่ทำให้ชีวิตอยู่ได้ พวกเราที่นี่เดินไปหลังบ้านข้างบ้านก็มีกินแต่สำหรับพวกเขาออกจากบ้านเมื่อไหร่เงินออกด้วยทันทีพวกเราไม่มีไฟฟ้าไม่มีน้ำประปาก็ไม่เดือดร้อนมากอยู่ได้ยิ้มได้มีความสุขได้แต่สำหรับพวกเขายากเหลือเกินที่ใช้ชีวิตปราศจากไฟฟ้าน้ำประปา
แต่ไม่ว่าเราจะอยู่ที่ใด หากอยู่ด้วยความเข้าใจ บุคคลที่จิตใจฝึกดีแล้วย่อมไม่หวั่นไหวเป็นไปตามเหยื่อล่อแห่งโลก ไม่ยินดีหรือรังเกียจความเจริญทางวัตถุ และเลือกที่อาศัยอยู่กับสิ่งเหล่านั้นตามความจำเป็นเท่านั้น และถ้าเลือกได้ เขาจะแสวงหาสถานที่อันอุดมสมบูรณ์ด้วยธรรมชาติบริสุทธิ์และออกเดินทางไปอยู่กับสิ่งนั้นตามเหตุปัจจัย
เพราะสิ่งสำคัญในที่หนึ่ง อาจไม่สำคัญในอีกที่หนึ่ง
พึ่งวัตถุภายนอกน้อย จะพบความสุขแท้
ในความว่างเปล่ามีความเต็มพร้อม
บาตรเดียวท่องโลก (หน้าธรรมวิจัย นสพ.คมชัดลึก วันอังคารที่ ๑๖ กรกฎาคม พ.ศ.๒๕๖๒ โดย พระพิทยา ฐานิสสโร
